جامعه مدنی به مثابه قراردادهای اجتماعی : تحلیل مقایسه ای اندیشه های هابز، لاک و روسو

هدف اصلی مقاله حاضر بررسی مقایسه ای آراء سه تن از صاحب نظران قرارداد اجتماعی، یعنی توماس هابز، جان لا ک و ژان ژاک روسو در باره جامعه مدنی و دولت می باشد . نظریه قرارداد اجتماعی بر این فرضیه مبتنی است، که انسان پیش از تاسیس دولت در وضع طبیعی ، زندگی می کند؛ وضعیتی که در آن قانون طبیعی بر رفتار و کنش انسان حاکم است و هر فردی مطابق میل خود عمل می کند؛ اما نیازها و ضرورت های بسیاری باعث می شوند تا انسان ها دور هم جمع شوند و با یکدیگر در باره تاسیس دولت توافق کنند . با تاسیس دولت در قالب قرارداد اجتماعی انسان ها موفق می شوند از وضع طبیعی عبور کن ند و وارد مرحله جدیدی از زندگی اجتماعی شوند، که در تیوری های قرارداد اجتماعی به آن وضع مدنی یا جامعه مدنی گفته می شود. نتیجه این بررسی تطبیقی نشان می دهد، که اگر چه هر سه متفکر قرارداد اجتماعی در مورد کلیات عبور جامعه از وضع طبیعی به وضع مدنی با یک دیگر موافق هستند؛ اما آن ها بر سر بسیاری از موضوعات دیگر مانند جزییات مرحله گذار اجتماعی، ماهیت یا کیفیت قرارداد اجتماعی، وضع قوانین، تفکیک قوا، نوع حکومت، اختیارات دولت، وظیفه شهروندان در مقابل دولت با هم اختلا ف نظر دارند، که شناخت آن ها دارای اهمیت اساسی است . موضوعات فوق بعد از گذشت چندین قرن هنوز توسط نظریه ها و رویکردهای مختلف سیاسی معاصر مورد بحث، بازخوانی و تفسیر دوباره قرار می گیرند.

Keywords:

قرارداد اجتماعی , دولت , جامعه مدنی , وضع طبیعی , وضع مدنی