حسین هرسیج - دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
مریم سیدی - کارشناس ارشد روابط بین الملل دانشگاه اصفهان

در این مقاله تیوری نقشها و طرح نقش قدرت مدنی در تیوری های رو ابط بین الملل ، مورد بررسی قرارمی گیرند. روشی که در این مقاله مورد استفاده قرار گرفته، روش توصیفی- تحلیل ی اس ت که ضمن بازنگری در توصیف طرح نقش قدرت مدنی، مبانی تیوریک آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد .یافته های این تحقیق نشان می دهد،طرح نقش قدرت مدنی مب تنی بر دو تیوری سازه گرایی و تیوری نقشها می باشد. در ارزیابیهای عقلایی- پوزیتیویستی مثل نیوریالیسم و یا نهادگرایی لیبرال به یک بازیگر عقل مدار و سود گرا پرداخته می شود که در یک سیستم آنارشی خودیار قرار دارد که منافع این بازیگر کم و بیش از بیرون مشخص می شود. اما برخلاف نظریات ریالیستی که به منافع مشخص و اولویتهای ثابت (بقای فیزیکی و سود نسبی) می پردازند ، در نظریات سازه گرایی منافع بر حسب موقعیت توصیف می شوند و اساسا قابل تغییر هستند. تیوری نقشها، نظریه ای است که به بازیگران نسبت داده می شود و تفاوتهای کیفی سیاست خارجی بازیگران مختلف را توضیح میدهد. هریک از دولتها طرح نقشی را در سیاست خارجی خود مدنظر قرار میدهند که این طرح نقش شامل ذهنیات و برداشتهای آن دولت، ارزشها، نرمها و برداشتی که از جهان اطراف دارد و همینطور انتظارات دنیای بیرون و چگونگی رفتار مناسب در روابط بین الملل می باش د. به عبارتی این طرح نقش می تواند، خط مشی اقدام سیاست خارجی یک دولت را شکل ده د. در تیوری نقشها، رفتار سیاست خارجی دولتها و نقشی که آنها در نظام بین الملل بازی میکنند، مورد بررسی قرار می گیرد.این تیوری در بررسی رفتار سیاست خارجی بازیگر دولتی نسبت به سایر تیوریها مناسب تر است. زیرا هم سطح سیستم و هم سطح بازیگر را مد نظر قرار می دهد. یکی از نقشهایی که یک بازیگر دولت ی می تواند ایفا کند، نقش قدرت مدنی است. پس از پایان جنگ سرد و گرایش به مباح ث مربوط به غیر نظامی کردن روابط بین الملل و مشاهده رفتار سیاست خارجی خاص کشورهای ژاپن و آلمان طرح نقش قدرت مدنی مورد توجه قرار گرفت.

تیوریهای روابط بین الملل، سازه گرایی، تیوری تقشها، نقش قدرت مدنی