جواد بذرافشان - کرج، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی - دانشکده مهندسی آب و خاک - گروه مهندسی
علی خلیلی - کرج، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی - دانشکده مهندسی آب و خاک - گروه مهندسی
صدیقه ترابی - کرج، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی - دانشکده مهندسی آب و خاک - گروه مهندسی
سهراب حجام - کرج، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی - دانشکده مهندسی آب و خاک - گروه مهندسی

در این مقاله تاثیر مشخصه های خشکسالی (تداوم و سختی) بر عملکرد محصول گندم دیم رقم سرداری در ایستگاه هواشناسی سرارود کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفته است. برای انجام این مطالعه از آمار هواشناسی مربوط به یک دوره 45 ساله و داده های فنولوژی وعملکرد قابل دسترس گندم دیم سرداری طی یک دوره 14 ساله استفاده گردید. با توجه به ناکافی بودن طول دوره آمار هواشناسی و عملکرد محصول بر ای تحلیل خشکسالی در ایستگاه مذکور، لازم است با روش های موجود این مشکل برطرف شود. به این منظور، برای افزایش طول دوره آمار هواشناسی از یک مدل تولید داده های هواشناسی و برای افزایش طول دوره آمار عملکرد گندم از یک مدل شبیه ساز رشد و نمو استفاده شد. مدل های مذکور قبل از استفاده در شبیه سازی داده ها مورد واسنجی و اعتبار سنجی قرار گرفتند. برای بررسی تاثیرخشکسالی هواشناسی بر عملکرد محصول گندم دیم، مفهوم ترکیبی خشکسالی هواشناسی - کشاورزی تعریف گردید که طی آن مجموع بارندگی سال زراعی و عملکرد محصول گندم دیم از آستانه معینی کمتر است. پس از تعیین دوره های خشکسالی هواشناسی - کشاورزی، دو مشخصه شامل مجموع افت بارندگی و مجموع ا فت تولید در هر یک از دوره های خشکسالی محاسبه گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که مجموع افت محصول در خشکسالی های با تداوم کمتر و افت بارندگی شدیدتر در مقایسه با خشکسالی های با تداوم بزرگتر و افت بارندگی کمتر، بزرگتر است. دلیل این امر آن است که در خشکسالی های با تداوم بزرگتر، افت بارندگی بین تعداد سالهای کمبود تقسیم می شود و در نتیجه مجموع آسیب محصول از خشکسالی در تداوم های بزرگتر خشکسالی کاهش می یابد. به عنوان مثال، اگر افت بارندگی معادل 400 میلی متر تنها در یک سال زراعی اتفاق افتد. عملکرد محصول گندم به طور متوسط تا 2850 کیلوگرم بر هکتار افت خواهد داشت ولی همین افت بارندگی در طی 4 سال سبب کاهش تا 2500 کیلوگرم محصول گندم در هکتار خواهد شد.

خشکسالی، عملکرد گندم، ایستگاه سرارود