توکل حبیب زاده - استادیار حقوق بین الملل دانشگاه امام صادق (ع)
عفیفه غلامی - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه مفید قم

فرایند سرمایه گذاری خارجی با انعقاد یک قرارداد بین سرمایه گذار و یک نهاد یا موسسه دولتی کشور میزبان، آغاز میشود. دولت میزبان سرمایه، طرف یک عهدنامه دو یا چندجانبه بین المللی با دولت متبوع سرمایه گذار نیز هست. در هریک از اسناد مذکور جهت حل وفصل اختلافات سرمایه گذار- دولت، سازوکار خاصی پیش بینی شده است. در مواردی این قراردادها مبنای اختلافات سرمایه گذاری بوده و بسیاری از دعاوی متضمن تخلف از تعهدات بین المللی دولتها مرتبط با قراردادهای مذکور است که مسیله نسبتا جدیدی در حوزه داوری های بین المللی میباشد. پیرو آرایی که ایکسید در پرونده های SGS علیه پاکستان و SGS علیه فیلیپین صادر کرد، این مسیله که مرجع حلوفصل اختلاف عهدنامهای چگونه باید با دعاوی ناشی از روابط قراردادی ارتباط برقرار کند، مورد توجه قرار گرفت. هر دو دیوان داوری با موضوع احراز صلاحیت نسبت به دعاوی ناشی از نقض قرارداد مواجه بودند، هرچند نهایتا داوری ها به صدور آراء متفاوت انجامید. این رویه، راهنمای خوبی جهت شناسایی محدوده صلاحیتی مراجع داوری در رسیدگی به اختلافات ناشی از قرارداد سرمایه گذاری است. دراین نوشتار با بررسی رویه داوری موجود، ترسیم قلمرو هریک از انواع دعاوی سرمایه گذاری، نحوه برخورد مرجع حل اختلاف عهدنامه ای با مسایل روابط قراردادی طرفین اختلاف تبیین میشود.

حل وفصل اختلاف سرمایه گذاری، صلاحیت، قرارداد سرمایه گذاری، تعهدات معاهده ای، رویه داوری