قاسم هژبرپور
شهرام رزمجو
حسین سعادتی

توسعه فعالیت های انسانی در طبیعت موجب برهم زدن نظم و اختلال در آن می گردد، بطوریکه امروزه مسائل زیست محیطی شرایط حادتری پیدا کرده است. خشکسالی یک رویداد اقلیمی است که ویژگیهای آن را مدت، استمرار، شدت و وسعت منطقه تحت تاثیر تشکیل می دهد. در دهه های اخیر در بین حوادث طبیعی که جمعیت های انسانی را متاثر نموده اند، تعداد و فراوانی پدیده خشکسالی از نظر درجه شدت، طول مدت و مجموعه فضای تحت پوشش، تلفات جانی و خسارات اقتصادی و اثرات اجتماعی در درازمدت در جامعه بیشتر از سایر بلایای طبیعی بوده است. لذا به لحاظ اهمیت موضوعه، مقاله حاضر پدیده خشکسالی در شهرستان خلخال از شهرهای استان اردبیل واقع در بخش شمالغربی ایران را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. با توجه به فعالیت های عمده کشاورزی بویژه باغداری و دامپروری که این شهرستان دارد، هرازگاهی خسارات عمده از جانب پدیده های اقلیم متحمل می گردد، در این تحقیق به منظور بررسی وضعیت خشکسالی و ترسالی شهرستان خلخال از نمایه های توزیع نمره بارش استاندارد (Standardized Precipitation Index ) ونمایه درصد از بارش میانگین (Persent normal Precipitation Index) استفاده شده است. بررسی نتایج حاصله نشان داد که شدید ترین خشکسالی مربوط به سال 1387 با نمره استاندارد 5/1- می باشد ازنکات قابل توجه، وقوع دو دوره خشکسالی با 4 و 5 سال ممتد می باشد (سالهای 1371-1368) و دیگری(1380-1376). همچنین با بررسی بیش از 100 نقشه همدیدی سطح زمین و 500 هکتوپاسکالی مشخص گردید که الگوهای فشاری و سامانه های جوی در وقوع خشکسالی ها و ترسالی ها کاملاً در ارتباط می باشد. بنابراین در راستای کاهش و جلوگیری از خسارات خشکسالی و همچنین مقابله با احتمال وقوع بحرانهای زیست محیطی حاصله، نیاز به برنامه ریزی های دقیقتر می باشد.

خشکسالی، نقشه های همدیدی، نمایه های PNPI,SPI ، الگوهای فشاری، خلخال