محمد صدقی آلانق - استادیار دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، قزوین

از مسایل بسیار مهم در حوزه ی فهم و شناخت هر مکتب، وجود افرادی است که تبیین و توضیح مکتب به عهده ی آنان است تا افراد دیگر با دخالت های غیر عالمانه، زمینه ی سردرگمی را برای پیروان مکتب فراهم نکنند. حال در باب مکتب اسلام این پرسش مطرح است که آیا همان گونه که قرآن کریم تبیین دین را به عهده رسول خدا (ص) گذاشته، خود آن حضرت نیز تبیین دین را برای دوران پس از خود به عهده کسی یا کسانی واگذار کرده که برای مسلمانان مراجعه به غیر مجاز نباشد و در نتیجه، اگر فرد غیر مسیول غیر مجاز به تبیین دین پرداخت، معتبر نیست یا واگذار نکرده است همچنین اگر افرادی را برای این کار معین فرموده، آنان چه کسانند خلاصه اینکه، مرجعیت دین بعد از پیامبر (ص) به عهده کیست پاسخ اینکه احادیث زیادی برای این منظور از پیامبر بزرگوار اسلام (ص) به یادگار مانده است، به ویژه حدیث ثقلین که به جداناپذیری اهل بیت و عترت از قرآن و به تمسک امت به آنان و تضمین گمراه نشدن در صورت تمسک بر قرآن و اهل بیت (ع) تاکید می نماید، این حدیث با تعابیر متعدد در منابع فریقین آمده است، اما به دلیل اینکه میان دانشمندان اسلام در مراد از اهل بیت اختلاف پیدا شده، عملا رسالت این حدیث ناتمام مانده است! این مقاله با بررسی تطبیقی اقوال دانشمندان و محدثین اسلام (اعم از سنی و شیعه) در باب سند و محتوا ( به ویژه محتوا)ی حدیث ثقلین، نظریه جامع و مدلل در این مورد را در اختیار خوانندگان قرار داده است و آن اینکه همه ی علمای شیعی و اکثریت قریب به اتفاق مفسرین، دانشمندان و محدثین اهل سنت بر این باورند که مراد از اهل بیت در آیه ی تطهیر و حدیث تثلین آن افرادند که همانند قرآن معصوم اند و از سوی خدا از هر ناپاکی دورند و هرگز از قرآن جدا نیستند و آنان کسی جز علی (ع) و حضرات زهرا (س) و حسنین (ع) نمی باشد و امت موظف هستند تنها به اینها مراجعه کنند و تمسک نمایند وگرنه به فرمایش نبوی گمراه خواهند شد.

ثقلین، قرآن، اهل بیت، عترت، کساء