روح الله محمدعلی نژاد عمران - استادیار دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

مراد از مکتب تدبر، سامانه ای فکری برخوردار از مبانی، اصول و روش است که با دریافت چینش حکیمانه آیات و کشف غرض واحد سوره، در برابر آنچه قرآن را مجموعه ای از عبارات پراکنده و ناهماهنگ می نمایاند، آن را مجموعه ای هماهنگ و منسجم دانسته، بر رفع موانع برقراری ارتباط با ایات اهتمام دارد. رویکرد و محتوای مهم مکتب تدبر، ضرورت تحقیق و معرفی آن را به طور تخصصی و روشمندانه ضروری می سازد. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی با هدف تبیین جایگاه و اهمیت مکتب تدبر در فهم قرآن نوشته شده است و در آن کوشش می شود مبانی، اصول و روش جریان های معاصر تدبری بررسی گردد. براساس نتایج تحقیق پیش رو، تدبر غیر از تفکر، تعقل و تذکر است و با دانش تفسیر که از دیدگاه سنتی، شرح معانی و بیان مدلول نص است، تفاوت دارد. مکتب تدبر، برخلاف مکاتب تفسیری که در پی دریافت معارف عمقی آیات و توجه به چگونگی الفاظ و بیان ویژگی های عبارات آن بوده اند، به عنوان امری اندیشه ای قلبی با نگرش جامع درصدد دریافت جنبه های هدایتی سور، ضمن کشف ارتباط میان آیات و فهم روشمند و هماهنگ الفاظ قرآن است، به گونه ای که با حرکتی عرضی در سطح آیات، متعلقات فهم از آیه به سیاق و سوره بسط می یابد تا جایی که می توان به مدد اندیشه ی عقلی و طهارت فلبی، غرض واحد هدایتی هر سوره را دریافت و با آن ارتباط برقرار نمود. روش فهم در مکتب تدبر، تعبیری از فهم قرآن به قرآن است.

قرآن، تدبر، قلب، تفکر، تعقل