مدلسازی تغییرات دبی رودخانه دویرج با استفاده از تحلیل سری های زمانی

رودخانه ها از مهمترین منابع تامین کننده آب جهت مصارف کشاورزی می باشند. آب های سطحی با توجه به سهولت دسترسی بسیار مورد استفاده بوده و در مقابل نیز تحت تاثیر شرایط محیطی مختلف قرار می گیرند لذا دارای تغییرات کمی و کیفی بسیاری مانند تغییرات دبی، شوری، کدورت، سختی و ... می باشند در این تحقیق پس از رسم نمودار روند سری زمانی میزان دبی آب رودخانه دویرج واقع در استان ایلام شهرستان دهلران، دارای نوسانات و تغییرات فصلی بود که با استفاده از فیلتر تفاضل گیری و تبدیل لگاریتم تعدیل به یک سری ایستا تبدیل گردید، با رسم توابع خودهمبستگی و خودهمبستگی جزیی نوع مدل غیر فصلی و فصلی تعیین و مدل اولیه آن را به نرم افزار minitab در تحلیل سری های زمانی معرفی گردید که ترکیبی از مدل های اتورگرسیو و میانگین متحرک بود که به اصطلاح آریما گویند. ترکیب آن را با مدل فصلی، یک مدل ضربی گویند. مدل ضربی سری زمانی میزان دبی آب، دارای اتورگرسیو غیرفصلی مرتبه 3 و میانگین متحرک غیر فصلی مرتبه 2 با یک مرحله تفاضلگیری و دوره فصلی 11 ماهه با میانگین متحرک فصلی مرتبه 1 حاصل شد و نشان دهنده این بود که میزان دبی به ضرایبی از میزان دبی آب در 3 ماه قبل و خطای غیر فصلی 2 ماه قبل و ضرایب فصلی از خطاها و انحرافات و نوسانات دوره های 11 ماهه قبل میباشد. پس از برازش مدل، بررسی مناسب مدل با استفاده از تحلیل باقیمانده ها، فرضیات نرمال بودن و استقلال باقیمانده ها و ثبات واریانس پذیرش گردید. در پایان نیز با استفاده از مدل نهایی میزان دبی آب برای 22 ماه آینده پیشبینی گردید. برای تایید و بررسی صحت پیشبینی انجام شده نموداراستاندارد شده آنها توام با مقادیر استاندارد شده دبی آب رسم و ملاحظه شد که نوسانات آنها مشابه و تایید کننده صحت پیشبینی ها می باشد.

Keywords:

مدلسازی دبی رودخانه دویرج , تابع خودهمبستگی و خودهمبستگی جزیی , تحلیل سری زمانی , مدل آریما , مدل فصلی