عباس یزدانی - استادیار گروه فلسفه دانشگاه زنجان
زهرا ولی نژاد - کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه زنجان

چه سرنوشتی در آخرت در انتظار پیروان سایر ادیان خواهد بود با یک سرنوشت اخروی غیرمسلمانان تابع نحوه عملکردشان در دنیا است یا اینکه سرنوشت اخروی آنها بدون ارتباط با اعمال دنیوی شان، دوزخ خواهد بود هدف این مقاله بررسی سرنوشت اخروی غیرمسلمانان از دیدگاه متکلمان اسلامی است. دیدگاه های اصلی در بحث را می توان به چهار دسته تقسیم نمود: 1-انحصارگرایی مذهبی 2- -انحصارگرایی دینی 3- شمول گرایی 4- کثرت گرایی. دیدگاه کثرت گرایی در باب نجات، بدین معنا که پیروان همه ادیان به طور برابر اهل نجات اند، در میان متکلمان اسلامی قایلی ندارد. این پژوهش نشان خواهد داد که اکثر متکلمان در این بحث، انحصارگرا هستند اما غالب متکلمان انحصارگرا هم باید با این که صریحا پیروان دین یا مذهب و خود را اهل نجات و غیر آن را اهل هلاکت معرفی کرده اند اما در آراء و عقاید کلامی آنان به اصولی برخورد می کنیم که حداقل نشان از شمول گرایی دارد که بر مبنای آنها یعنی انحصارگرایی مغایرت خواهد داشت. علی رغم اینکه هر زمانی یک دین حق وجود دارد است و پیروان راستین آن اهل نجاتند، پیروان سایر ادیان نیز مشروط به شرایطی می توانند نجات یابند و رحمت و لطف را عفو الهی را ایجاب کنند که واجدان ایمان و عمل صالح و غیره معاندان از رستگاری اخروی بهره مند گردند.

سرنوشت اخروی،رستگاری،اهل کتاب،ایمان،عمل صالح،متکلمان اسلامی