حسین اترک - نویسنده مسیول،استادیار گروه فلسفه دانشگاه زنجان

مقاله حاضر در زمینه اخلاق هنجاری است که تلاش دارد نظریه ای نو درباره معیار درستی یا نادرستی اعمال ارایه دهد. تغییرهای سنتی نظریه های نتیجه گرایی (که معیار درستی عمل را خوبی نتایج آن می داند) و وظیفه گرایی ( که معیار درستی عمل را ذات عمل بیان می کند، نه نتیجه) هر دو ناقص بوده و دارای اشکالاتی هستند. فیلسوفان اخلاق معاصر با ادغام دو نظریه نتیجه گرایی و وظیفه گرایی سعی کرده اند نظریه های تلفیقی جدیدی را ارایه کنند که از اشکالات دو نظریه سنتی مصون باشند. نگارنده نیز در این مقاله تلاش می کند یک تقریر جدید از وظیفه گرایی نتیجه گرا ارایه دهد. در این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی ابتدا به تعریف نظریه های نتیجه گرا و وظیفه گر را و بیان معیار درستی و نادرستی عمل از دیدگاه آنها پرداخته شده است. سپس دیدگاه های خود نگارنده، که تقریری از ((وظیفه گرایی نتیجه گرا)) است، بیان شده و تلاش شده است نحوه تعامل دو نظریه وظیفه گراف نتیجه گرا و جایگاه هر یک از این نظریه تعیین گردد. به عقیده نگارنده دو اصل وظیفه و نتیجه، بر تعیین درستی و نادرستی اعمال دخیل هستند. اصل وظیفه، اصل نخستین است که وظیفه در نگاه نخست ما را تعیین می کند و اصل نتیجه اصل دوم است که گاه به صورت مقید و گاه به صورت معارض با اصل وظیفه، عمل می کند. در صورت توافق اصل وظیفه و اصل نتیجه، وزیر دفاع، انجام عمل مطابق وظیفه است، اما در صورت تعارض این دو اصل، راهکارهایی برای حل آن ارایه شده است که تا حد زیادی تصمیم گیری برای فاعل اخلاقی را در این گونه موارد آسان می کند.

نتیجه گرایی،وظیفه گرایی،درستی،نادرستی،وظیفه،نتیجه