حوران اکبرزاده - استادیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی
نیره کاظمی - کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی

محمد بن زکریای رازی فیلسوف قرن چهارم هجری (313ه.ق) یکی از اندیشمندان بزرگی ایران و جهان اسلام به شمار می رود اما برخی از مخالفین وی را متهم به الحاد کرده و اعتقادات دینی و نه را مورد خدشه قرار داده اند. در پژوهش حاضر بر آنیم تا به تحلیل و بررسی دو پرسش دراین باره بپردازیم: آیا حقیقتا محمد بن زکریا منکر نبوت بوده است یا خیر مخالفین که دلایل منطقی بر مدعای خود ارایه داده اند در مقام ارزیابی باید گفت: دلایلی از جمله باور وی به تناسخ و قدمای خمسه، تاکید زیاد وی در استقلال عقل، و نگارش دو کتاب به نام های مخاریق الانبیاء و نقض الادیان در زمینه انکار نبوت توسط مخالفین مطرح شده است. اما در دیگر سو قراینی آدم وجود دارد که دلایل مخالفین را مخدوش کرده و یا حداقل مورد تردید قرار داده است. از جمله استناد نگارش دو کتاب مذکور به این نامشخص بدون دلیل است زیرا متن ان دو موجود نیست و در میان مورخین و فهرست نویسان تنها برخی اندک قایل به نگارش آن ها توسط محمد بن زکریا شده اند. شواهد دیگری از قبیل احترام امرای مسلمان به محمد بن زکریا، نگارش کتاب هایی در زمینه امامت و معاد می تواند او را از این نسبت ها مبرا سازد. همچنین عبارت هایی در بعضی از آثار او به چشم می خورد که نشانگر باور و به پیامبر اسلام و کتابت قرآن کریم است. در نهایت پس از تحلیل و بررسی ادله هر دو دسته می توان گفت که ظاهرا محمد بن زکریای رازی با داشتن افکار و اندیشه های جدید و بعضا متفاوت از جریان های فکری زمانه اش مورد قضاوت های نابجا و نادرست برخی جریان های فکری افراطی مانند اسماعیلیه قرار گرفته است.

نبوت،امامت،محمدبن زکریای رازی،عقل