زینب محکمی - مربی گروه زراعت و اصلاح نباتات، پژوهشکده کشاورزی، دانشگاه زابل
فاطمه بیدرنامنی - مربی گروه زراعت و اصلاح نباتات، پژوهشکده کشاورزی، دانشگاه زابل
حسن قربانی قوژدی - دانشکده تولیدات گیاهی و منابع طبیعی، مجتمع آموزش عالی گناباد
زهرا غفاری مقدم - مربی گروه زراعت و اصلاح نباتات، پژوهشکده کشاورزی، دانشگاه زابل

مقدمه: یکی از روش ھای نوین و کم ھزینه برای پالایش خاک ھای آلوده، استفاده از گیاھان (Phytoremediation) می باشد. گیاه پالایی یک تکنولوژی در حال ظھور است که با بھره گیری از گیاھان و سپس ریزجانداران موجود در ریزوسفر برای حذف کردن، تغییر دادن یا محدود کردن مواد شیمیایی سمی در خاک، رسوبات، آب ھای زیرزمینی، آب ھای سطحی و حتی اتمسفر استفاده می شود. بنابراین ھدف از این تحقیق بررسی اثر گیاه پالایی گیاه دارویی آویشن دنایی ھمزیست با قارچ ھای میکوریزا بر رنگیزه ھای فتوسنتزی درخاک آلوده به سرب و کادمیم بود. مواد و روش ھا: این تحقیق به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه پژوھشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا گردید. فاکتور اول شامل چھار سطح از فلزات سنگین (شاھد (خاک عاری از فلزات سنگین)، سرب (100 میلی گرم در کیلوگرم)، کادمیم (15 میلی گرم در کیلوگرم) و سرب+کادمیم) و فاکتور دوم تیمار قارچ مایکوریزا در پنج سطح (G. fasciculatum ،G. mosseae ،G. intraradices ترکیب ھر سه سویه و شاھد (عدم تلقیح)) بودند. نتایج: نتایج تجزیه واریانس داده ھا نشان داد که، اثرات ساده فلزات سنگین سرب و کادمیم، قارچ ھای میکوریزا و اثرات متقابل آن ھا بر مقادیر کلروفیل a، شاخص کلروفیل و کارتنویید معنی دار بودند؛ در حالی که بر میزان کلروفیل b اثر معنی دار نداشتند. براساس نتایج، بیشترین میزان کلروفیل a و (0/354 میلی گرم/گرم وزن تر) در تیمار شاھد (عدم استعمال فلزات سنگین در بستر و عدم ھمزیستی با مایکوریزا)، بالاترین شاخص کلروفیل (0/39 میلی گرم/گرم وزن تر) در تیمار ھمزیست با قارچ G. fasiculatum و در حضور فلز سنگین کادمیم در بستر و بیشترین مقدار کارتنویید (1/95 میلی گرم/گرم وزن تر) در تیمار ھمزیست با ھر سه سویه قارچ و حضور فلز سنگین سرب در بستر مشاھده گردید. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که، قارچ ھای میکوریزا اثر معنی داری بر غلظت سرب و کادمیم در شاخساره و ریشه گیاه آویشن دنایی داشتند. به طور کلی می توان اذعان نمود که ھمزیستی با قارچ ھای میکوریزا اثرات مخرب فلزات سنگین بر رنگیزه ھای فتوسنتزی را بھبود می بخشد و باعث کاھش سمیت آن ھا می گردد.

رنگیزه های فتوسنتزی، فلزات سنگین، قارچ میکوریزا، گیاه پالایی