علی باهوشی - دانشگاه تربیت مدرس گروه جغرافیا
سیاوش شایان

شاخص های متعددی برای تحلیل و پایش پدیده خشکسالی پیشنهاد شده است که از بین آنها دو شاخص PDSI,SPI از همه بیشتر مورد استفاده می باشد. درهر خشکسالی چهار ویژگی عمده مورد بررسی قرار می گیرد که عبارتند از شدت، مدت، فراوانی (دوره بازگشت) و گستره. هدف از این تحقیق نیز بررسی هر یکی از ویژگی های یاد شده می باشد. در تحقیق حاضر با استفاده از شاخص SPI اقدام به بررسی ویژگی خشکسالی های اقلیمی ایستگاه های منتخب، در حوضه آبریز دریاچه ارومیه گردید. به منظور مطالعه و بررسی خشکسالی منطقه، داده های بارندگی 30 سال (2005-1975) ایستگاه ها با استفاده از شاخص SPI، درمقیاس های زمانی 3 ، 6 و 12 ماهه مورد بررسی قرار گرفت نتایج تحقیق حاکی از آن است که خشکسالی در همه ایستگاها با درجات مختلف مشاهده می شود. با این حال سالهای با بارش نرمال از توالی و تداوم بیشتری نسبت به سال های مرطوب و خشک برخوردار بوده و فراوان ترین رویدادهای خشکسالی در تداوم 3 و 6 ماهه روی می دهد. بطوریکه رویدادهای خشکسالی ایستگاههای مورد مطالعه در مقیاس زمانی 3 ماهه بین 24 ، در ایستگاه میاندوآب، تا 37 ، در ایستگاه ارومیه، در تغییر می باشد. همچنین تعداد رویدادهای خشکسالی ایستگاهها در مقیاس زمانی 6 ماهه بین 19 در ایستگاه تبریز تا 25 در ایستگاه ارومیه متغییر می باشد. همچنین تعداد رویدادهای خشکسالی ایستگاهها در مقیاس زمانی 12 ماهه بین 9 در ایستگاه سقز تا 19 در ایستگاه تبریز تغییر می کند. مقایسه الگو و روند تغییرات SPI سه ماهه در حوضه دریاچه ارومیه نشان میدهد که ایستگاهای واقع در این حوضه هم از نظر زمان وقوع دوره های خشک و تر با یکدیگر تفاوت چندانی نداشته و هم از نظر دامنه تغییرات شاخص SPI با یکدیگر اختلاف قابل توجهی ندارند.

خشکسالی، شاخص SPI، دریاچه ارومیه، تداوم ، شدت