علیرضا فلاحی - مدیرگروه بازسازی پس از سانحه و استاد دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی ، تهران ، ایران
بهاره زنیان - دانشجوی دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال،کارشناس ارشد بازسازی پس از سانحه دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

زمینه و هدف: برنامه ریزی پیش از وقوع سوانح یکی از مهم ترین مباحث در مدیریت شهر های بزرگ محسوب می شود که می تواند تاثیر بسزایی در کاهش خطرات و خسارات احتمالی آینده داشته باشد. کلانشهر تهران از یک سو به دلیل تمرکز جمعیت، تراکم فزاینده ساختمانی و عدم رعایت استاندارد های ایمنی، و از سوی دیگر به دلیل قرار گیری در یک پهنه لرزه خیز، از منظر مخاطرات بسیار قابل تامل بوده و نیازمند برنامه ریزی جامع و عمیق پیش از وقوع سوانح می باشد. برنامه ریزی سکونتگاهموقت، به منظور شناسایی روش های مناسب و تامین سکونتگاه در مناطق شهری، علاوه بر رفع نیاز بازماندگان پس از وقوع سوانح و کمک به بازگشت سریع تر جامعه به شرایط پیشین، آمادگی مواجهه با سانحه و مدیریت شرایط بحرانی را افزایش می دهد. هدف این پژوهش دستیابی به یک برنامه جامع و پویا جهت آمادگی در برابر سوانح و تامین نیازهای حیاتی بازماندگان در منطقه 10 شهر تهران است که درعین دارا بودن تراکم جمعیت و مسکن، از فرسودگی بالایی رنج می برد.روش: پژوهش حاضر ماهیتا توصیفی–تحلیلی و دارای رویکرد کیفی است. برنامه ریزی در این تحقیق بر اساس رویکرد برنامه ریزی جامع سوانح و به کمک روش برنامه ریزی راهبردی صورت می پذیرد که علاوه بر هماهنگی بین فعالیت های دولت و جامعه، بر بازتوانی همه بخش های شهر در کنار تامین مسکن تاکید می نماید.در راستای پیشبرد اهداف پژوهش و یافتن نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای پیش روی برنامه ریزی سکونتگاه موقت در محدوده مورد مطالعه از ابزاری نظیر مطالعات اسنادی وکتابخانه ای، مشاهده دقیق منطقه و محله، و مصاحبه با مردم محله استفاده شده است.یافته ها: پژوهش حاضر ضمن بررسی ادبیات نظری و روش های برنامه ریزی، به کمک تکنیک سوآت سعی کرده است تا به یک برنامه راهبردی با رویکرد های آمادگی و کاهش خطر پیش از وقوع سانحه و رویکرد توسعه پایدار سکونتگاه های موقت انسانی پس از سانحه در چهار حوزه مدیریتی، کالبدی، محیط طبیعی و اجتماعی و اقتصادی و در سه مقیاس شهر، منطقه و محله دست یابد.نتیجه گیری: از مهم ترین دستاوردهای این برنامه می توان به روش اسکان انفرادی خانوار با کمک گرفتن از توان مالی و اعتباری هر خانوار همراه با کمک ها و اعتبارات دولتی و روش اسکان جمعی و گروهی خانواده ها در محله بر اساس دارای یها، پتانسیل ها و ظرفیت های محله همراه با کمک ها و اعتبارات دولتی اشاره کرد.

برنامه ریزی، سکونتگاه موقت، زلزله، تهران، منطقه 10 ، محله بریانک-هفت چنار