سیاوش شایان - دانشیار جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
عبادالله قلیچی - دانشجوی کارشناسی ارشد ژیومورفولوژی ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مجتبی یمانی - استاد ژیومورفولوژی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

جاده کرج - چالوس در شمال و شمال غرب استان تهران از واحدهای توپوگرافی و ژیومورفولوژیک متنوعی عبور می کند که آگاهی از ویژگی های هر یک از این واحدها و شناخت عوامل مورفوژنز و مورفودینامک فعال و ارزیابی مخاطرات محیطی جاده ای در آنها، هدف اصلی این تحقیق است. به دلیل انرژی زیاد توپوگرافی (اختلاف ارتفاع نسبتا زیاد با شیب تند، جهت دامنه ها به دلیل برف گیر بودن) وجود این اختلاف روند مورفوژ و مورفودینامیک را تضمین می کند، در نتجه فرایندهای فرسایشی از پتانسیل های بالایی برخوردارند. بر اساس مطالعات و پیمایش های میدانی و نتایج به دست آمده از این تحقیق، فعالیت های زیاد نیروهای تکتونیکی (براساس شاخص تکتونیکی و مدل مک فادن و بول 0/3) در منطقه و چین ها همراه با گسل ها، فرسایش آبراهه ای و رودخانه ای (شستشو)، حرکات دامنه ای نظیر ریزش، جریانات واریزه ای، لغزش، بهمن های برفی و سنگی، کریوکلاستی ، مورفوژنز انسانی و هوازدگی مکانیکی و هوازدگی شیمیایی همراه با یخبندان براساس مدل پلتیر، از عمده ترین عوامل ژیومورفولوژیک شناخته شده در طول مسیر جاده مورد مطالعه می باشند. همچنین پهنه های مخاطرات طبیعی منطقه مورد مطالعه با استفاده از لایه های (توپوگرافی، شیب، هوازدگی، آبراهه ، گسل، لیتولوژی، حرکات دامنه ای، کاربری اراضی و جاده) و براساس تکنیک منطق فازی در محیط GIS به دست آمده است که براین اساس پهنه های پر خطر منطبق بر دره ها و محور کرج – چالوس است. نتایج تحقیق ، ضرورت درک و آگاهی بیشتر و منطقی از فرایندهای ژیومورفولوژیک منطقه را نشان می دهد. بنابراین قبل از هرگونه اقدام و فعالیت های عمرانی در مسیر جاده، برنامه های مربوط به آمایش سرزمین لازم است، بر مبنای شاخص های ژیومورفیک لحاظ شود.

ژیومورفولوژی کاربردی، حمل و نقل جاده ای، کریوکلاستی، مورفوژنز انسانی