افسانه رحیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته اقتصاد انرژی
حبیب مروت - استادیار گروه اقتصاد بازرگانی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی
علی فریدزاد - استادیار گروه اقتصاد انرژی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبایی

میانگین مصرف برق در خانوارهای ایرانی بالاتر از میانگین جهانی است. این موضوع می تواند ناشی از عوامل قیمت (مانند ارزان بودن برق در کشور) و عوامل غیر قیمتی (مانند متغیرهای اجتماعی- جمعیتی و عوامل روانشناختی) باشد. در این پژوهش سعی شد تا نقش عوامل غیرقیمتی از قبیل متغیرهای اجتماعی- جمعیتی و عوامل روان شناختی در میزان مصرف برق خانوارهای شهری تهران بررسی شود. در این راستا با استفاده از مبانی نظری اقتصاد رفتاری و نظریه روانشناسی رفتار برنامه ریزی شده به تحلیل این موضوع پرداخته شد. در این پژوهش اطلاعات رفتار مصرفی برق در خانوار از طریق پرسش نامه و به شکل میدانی از 200 خانوار تهرانی جمع آوری شده است. نتایج با استفاده از تکنیک های اقتصاد سنجی، ر گرسیون خطی برآورد شده که متغیر وابسته آن انرژی الکتریکی مصرفی (یک دوره 45 روزه در زمستان 95) و متغیرهای مستقل آن شامل متغیرهای اجتماعی- جمعتی (سن، جنس، تعداد اعضای خانوار، درآمد) و متغیرهای نظریه رفتار برنامه ریزی شده (نگرش، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری درک شده) بود، نشان دادند که درآمد و تعداد اعضای خانوار اثر معنی دار و مثبتی بر مصرف برق دارند اما جنسیت اثر معنی داری ندارد. از متغیرهای روانشناختی نیز تنها کنترل رفتاری درک شده اثر معنی داری در مصرف برق داشته که این نتایج نشان می دهند که فرد نگرش مثبتی به صرفه جویی نداشته و هنجارهای ذهنی و اجتماعی نیز وی را تشویق به کاهش مصرف برق نمی کنند و تنها عواملی که در کنترل وی نیستند در میزان مصرف وی موثرند. در نهایت با به کارگیری سوگیری های رفتاری که ممکن است باعث شود با نگرش ها و عقاید منجر به عمل نشوند نتایج مطالعه تحلیل شد.

اقتصاد رفتاری، مصرف انرژی خانوار، نظریه رفتار برنامه ریزی شده (TPB)