محمدصادق عزیزیان - دانشگاه جامع علمی کاربردی صنایع دستی کردستان
فرشاد صفرپور - دانشگاه یزد

پدیده خشکسالی به عنوان یکی از رخدادهای طبیعی جهان بطور متناوب در طول زمان اتفاق می افتد و خسارت های جبران ناپذیری را بر جامعه انسانی، حیوانی ، گیاهی و محیط زیست وارد می کند. این حادثه با دیگر حوادث طبیعی بنابه عللی تفاوت دارد. نخست اینکه این پدیده به کندی شروع می شود و تاثیر آن به تدریج و در یک دوره زمانی نسبتاً طولانی در بخش های مختلف از جمله کشاورزی ظاهر می شود. از سوی دیگر تعیین دقیق زمان شروع و خاتمه این پدیده تا حدودی مشکل است. خشکسالی کشاورزی را شرایطی که رطوبت موجود در خاک برای محصول ناکافی باشد تعریف کرده اند. مجموع سطح زیرکشت گندم در استان کردستان در سال 1385 بالغ بر 500000 هکتار و میزان تولید آن نیز در این سال 702000 تن بوده است که با این میزان تولید، محصول استان توانست رتبه پنجم کشوری را به دست آورد. در این تحقیق نقش انکار ناپذیر شرایط خشکسالی - ترسالی در میزان عملکرد گندم دیم با استفاده از شاخص تفاضل درصدی از میانگین بارش و داده های بارش سالانه طی دوره آمری 63-62 تا 82-81 در شهرستان سنندج بررسی شده است. اهمیت بارندگی در کشاورزی و وابستگی میزان تولید محصولات کشاورزی استان به نزولات جوی به ویژه محصولات دیم، ارایه اطلاعات صحیح در زمینه بارندگی طی چندسال گذشته مفید به نظر می رسد، زیرا با اطلاع از چگونگی تولید گندم، بدون مقایسه نزولات جوی به عنوان یکی از عناصر مهم در تولید محصولات دیم نمی توان علل کاهش یا افزایش محصولات را توجیه نمود. مقایسه توزیع و مقدار بارش های سالانه برمیزان عملکرد گندم دیم در خشکسالی های متوالی حاکی از آن است که توزیع نامناسب و کاهش بارش در طول سالهای مختلف موجب کاهش شدید عملکرد گندم دیم شده است مقدار تولید گندم دیم با شرایط خشکسالی - ترسالی در سطح شهرستان سنندج رابطه بسیار قوی و معنی داری را در سطح آلفای 01/0 با میزان ضریب تبیین 100 درصد را نشان می دهد.

هواشناسی کشاورزی، خشکسالی، ترسالی - عملکرد گندم دیم، سنندج