فرهاد صادقی - عضو هیات علمی بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش گشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات ،آموزش و ترویج کشاورزی کرمانشاه ایران
امان اله میرزایی - کارشناس ارشد سازمان جهاد کشاورزی کرمانشاه.
ندا تیموری - کارشناس ارشد سازمان جهاد کشاورزی کرمانشاه.

شبدر یکساله به عنوان یک علوفه با کیفیت و سریع الرشد میتواند در اوایل فصل بهار به عنوان یک محصول پربازده و اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد. از اینرو پژوهش یاد شده با سه گونه شبدر شامل گونه برسیم، رقم کرج و گونه لاکی، رقم البرز 1 و شبدر دو چین کرمانشاه (شاهد) که در دو تاریخ کاشت 30 شهریور و 15 مهرماه سال 1395در منطقه میاندربند شهرستان کرمانشاه انجام شد. فاصله ردیفهای کاشت 40 سانتیمتر و مقدار بذر مورد نیاز برای شبدر برسیم رقم کرج 25، شبدر لاکی (البرز 20 (1 و شبدر دو چین کرمانشاه 15 کیلوگرم در هکتار بود. جهت تعیین عملکرد کمی علوفه، برای هر تیمار از10 کادر یک مترمربعی به صورت تصادفی در سطح مزرعه استفاده و با دست برداشت شد. سپس عملکرد علوفه تر و خشک تیمارها تعیین شد. تجزیه آزمون t نشان داد که بین تیمار شبدر برسیم با شاهد (اکوتیپ دوچین محلی) در تاریخ کاشت اول و دوم به ترتیب با 1/30 و 1/34 اختلاف معنیداری نبود. اما ارزش t برای مقایسه بین تیمار لاکی و تیمار شاهد در تاریخ کشت اول و دوم معنیدار و به ترتیب برابر با -4/60 و -3/79 بود و نشان از برتری تیمار شاهد بود. بیشترین عملکرد به اکوتیپ شبدر برسیم (رقم کرج) با 70 تن علوفه تر و 9 تن علوفه خشک در هکتار تعلق داشت. تیمار شاهد (اکوتیپ محلی دو چین کرمانشاه) نیز با بیش از 60 تن علوفه تر و 8 تن علوفه خشک در هکتار از عملکرد مناسبی برخوردار بود. بیشترین عملکرد علوفهتر و خشک در تاریخ کاشت اول به ترتیب به شبدر برسیم با 69 و 8/8 تن و رقم شاهد با 61 علوفه خشک و 8/7 تن علوفهتر در هکتار تعلق گرفت. عملکرد علوفه تر و خشک در شرایط تاریخ کاشت دوم به ترتیب برای شبدر برسیم برابر 67/2 و 8/5 تن و در رقم شاهد نیز 59/3 و 8/4 تن در هکتار بود. با توجه به مصرف کمتر آب در تاریخ کاشت دوم، این تاریخ کاشت در مناطق معتدل استان توصیه میشود.

شبدر، تاریخ کاشت، عملکرد، علوفه تر، علوفه خشک