نریمان حبیبی کانی سواران - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معدن (مکانیک سنگ) دانشگاه صنعتی شاهرود،
شکراله زارع - دانشیار دانشکده مهندسی معدن دانشگاه صنعتی شاهرود،
رحمان دارای - دانشجوی دکترای تخصصی مکانیک سنگ دانشگاه صنعتی شاهرود،

طراحی و اجرای سازه های بزرگ زیرزمینی، انتخاب شکل هندسی و اندازه مقطع، تحلیل پایداری و طراحی سیستم نگهداری آنها، تابع خواص ژیومکانیکی و شرایط تنش منطقه است. در صورت داشتن خواص مقاومتی توده سنگ، طراحی و اجرای سازه هایی که بر سنگ و یا در سنگ قرار دارند با مشکلات کمتری مواجه خواهند شد. برای دستیابی به این مهم یا باید به طور مستقیم و با انجام آزمایش های برجا خواص مقاومتی و تغییر شکل پذیری توده سنگ را تعیین کرد و یا با استفاده از نتایج ابزار دقیق و به کمک روش های تحلیل برگشتی پارامترهای مقاومتی توده سنگ را ارزیابی کرد. استفاده از روش های تحلیل برگشتی می تواند در این خصوص بسیار با اهمیت و کم هزینه تر از انجام آزمایش های مستقیم باشد. در این مقاله ابتدا به مدل سازی عددی تونل دسترسی اصلی ( MAT ) به مغار نیروگاه سد آزاد در نرم افزار FLAC 2D پرداخته شده است و در نهایت بر مبنای داده های حاصل از ابزار دقیق (همگرایی سنج) و انجام تحلیل برگشتی مستقیم با روش جستجوی تک متغیره متناوب، مقادیر چهار پارامتر ژیومکانیکی شامل مدول الاستیسیته، نسبت تنش های برجا، زاویه اصطکاک داخلی و چسبندگی برآورد شده است که نتایج آن به ترتیب برابر مقادیر 8/2 گیگا پاسکال، 1/2، 42 درجه و 1/85 مگا پاسکال به دست آمد.

تحلیل برگشتی، نرم افزار FLAC 2D ، تونل دسترسی سد آزاد