عبداللطیف آغیل - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معدن-مکانیک سنگ-دانشگاه صنعتی شاهرود، دانشکده معدن نفت و ژیوفیزیک، بخش، معدن
مجید نیکخواه - عضو هیات علمی بخش معدن-مکانیک سنگ-دانشگاه صنعتی شاهرود، دانشکده معدن نفت و ژیوفیزیک، بخش معدن،

تنش سنگ به دلیل این که روش های اندازه گیری آن با آشفته نمودن سنگ، اندازه گیری جابجایی ها یا پارامترهای هیدرولیکی، و برگرداندن کمیت های اندازه گیری شده به تنش سنگ همراه است، کمیتی مشکل برای اندازه گیری است طوری که تا چند دهه پیش اعلام می شد که اندازه گیری تنش به صورت مستقیم غیر ممکن است. از سوی دیگر، آگاهی از مقدار و جهت تنش های اولیه در محل اجرای فضاهای زیرزمینی، چه در پروژه های معدنی و چه در پروژه های ساختمانی، اهمیت زیادی داشته و فقدان آن ممکن است هزینه ها و خسارت های جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. این آگاهی در بسیاری از مراحل طراحی و اجرا راه گشا بوده و به مهندسان دید وسیعی را در این خصوص می دهد. از این رو، ارزیابی قابل اطمینان تنش برجا یک گام مهم در تحلیل و طراحی فضاهای زیرزمینی، به ویژه برای ارزیابی پایداری ساختارهای زیرزمینی جهت جلوگیری از شکست یا فروپاشی بازشدگی های زیرزمینی است. در پژوهش حاضر، با استفاده از اثر حافظه سنگ ( اثر کایزر ) و بوسیله روش DRA آزمایش تراکم تک محوره بر روی مغزه های تهیه شده از بلوک های سنگ های زیولیت، ماسه سنگ و گرانیت انجام شده است. آزمایش ها بر روی نمونه هایی که دارای حافظه تنش پایینی بودند انجام شدند. نمونه ها تحت مقدارهای پیش بارگذاری متفاوت با و بدون زمان تاخیر قرار گرفتند. در نتیجه با استفاده از منحنی تفاضل کرنش- تنش بدست آمده از آزمایش های DRA بر روی نمونه ها مشخص شد که حافظه تنش سنگ برای نمونه هایی که زمان تاخیر نداشتند به خوبی بازیابی شود اما برای نمونه ای که دارای زمان تاخیر حدود 6 ساعت بود این اثر به طور مناسب صورت نگرفته است. همچنین آزمایش DRA بر روی نمونه ها در طی پیش بارگذاری ها نشان می دهد که برای مقادیر پیش بارگذاری های مختلف نقطه انحنا در منحنی تنش-تفاضل کرنش مشاهده شده است.

تحلیل نرخ تغییر شکل، پیش تنش، زمان تاخیر، تراکم تک محوره، تفاضل کرنش