آیدا ملکی - استادیار دانشکده معماری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
شهلا غفاری جباری - دانشجوی دکتری رشته معماری اسلامی، دانشکده معماری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

معماری خلق فضایی قابل لمس و قابل درک می باشد که با بیان ظریف هنرمندی وارسته شکل گرفته است. از این منظر معماری همواره معرف هویتی ویژه برای انسان ها بوده است. اما امروزه مفهوم هویت دستخوش تغییرات زیادی شده و جریان های فکری مختلف در معماری تعریفی متفاوت از هویت را ارایه می دهند. امروزه دو دیدگاه غالب در عرصه معماری ایران وجود دارد. یک دیدگاه سنت خواهان که معتقدند هویت در آثار معماری از بین رفته و تنها راه نجات بازگشت به مفاهیم و اصول معنوی اسلامی است و دیگر، کسانی هستند که تنها راه پیشرفت را در سایه توجه به اصول تجدد می دانند و معتقدند در جامعه کثرت گرا، هویت فردی می باشد. این مقاله در پی یافتن لایه های مختلف هویتی در ایران است و سعی می کند مولفهای هویتی را از دیدگاه این جریان های فکری بررسی کند و دلایلی که باعث شده هیچ یک از این رویکردها نتواند به جوابی کارساز برسد، بررسی می کند. بدین منظور در ابتدا به بررسی مولفه هایی که باعث تعریف هویت ایرانی می شود پرداخته و با بررسی و مقایسه دیدگاه های سنت خواهانه و تجددطلبانه به بررسی نقاط قوت و ضعف هردوره می پردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد که عدم توجه به لایه های هویتی در ایران و برخورد با رویکرد تغییر سطح تحلیلی لایه های هویتی در کنار مشکلات معرفت شناسانه و هستی شناسانه در بحث هویت باعث عدم موفقیت این دو دیدگاه می باشد.

هویت، سنت خواهی، تجدد طلبی، لایه های هویتی، معماری معاصر ایران