جواد طباطبایی - گروه علوم زمین، واحد میمه، دانشگاه آزاد اسلامی، میمه، ایران
فتانه رنجبر مهیاری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری داخلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

آشنایی با باغ های ایرانی و ویژگی هایی که هر یک از آنها دارند، منجر به شناخت نماد گرایی از طبیعت می شود. بی گمان یکی از نیکوترین جلوه های صورت و معنا برآمده از باورهای ایرانیان، باغ ایرانی است. چنانچه باغ ایرانی را تمثیلی از به شت بدانیم که در میان حوضی قرار دارد و از آن چهار نهر برمی آیند و ...یکی از نزدیکترین نمونه ها به صورت مثالی خواهد بود. یکی از روش های تحلیل زیبایی شناختی هنر در معماری باغ های ایرانی استفاده از علت های وجودی است. تحلیل براساس علت های وجودی صرفا یک شیوه جهت خوانش اثر بوده و به شناسایی برخی متغیرها و رابطه بین آنها و همچنین کشف مبنای وجودی ساخت کمک خواهد نمود تا بدین ترتیب به شیوه دیگری از شناخت دست یابیم. در این مقاله که کاربردی، توصیفی است و براساس اسناد و مطالعات کتابخانه ای انجام شده، براساس علت های وجودی ارسطو، به تحلیل باغ ایرانی پرداخته شده است. نتیجه آنکه با توجه به ارتباط بین علت های مادی و فاعلی که همگی در راستای تامین آسایش و لذت جویی انسان بوده و در این راه از علت صوری هندسی و منظم بهره گیری شده است؛ بنابراین می توان گفت که هدف اولیه ساخت باغ ایرانی لذت جویی بوده است اما این هدف با گذ شت زمان با مفاهیم معنایی ترکیب شده و هدف نهایی به صورت یک بهشت مقدس نمود یافته است. آشنایی با باغ های ایرانی و ویژگی های که هر یک از عناصر آنها دارند، منجر به شناخت نماد گرایی از طبیعت می شود. چرایی و چگونگی شکل این پدیده، محمل نظرات گوناگونی بوده است. از بین عوامل مختلف شکل گیری باغ ایرانی و هندسه خاص آن، فرضیه الگوی چهارباغ به عنوان یکی از مشهورترین فرضیه ها شناخته شده است.

باغ ایرانی، علت فاعلی، معماری، هندسه