شاخص های طراحی محیط های آموزشی برای یادگیری محیطی

امروزه بیشتر ساختمان ها و محیط های مرتبط با حوزه آموزش و نشر علوم در کشور، مانند مدارس، دانشگاه ها و موزه ها، محیط هایی هستند به مانند سرپناهی که جوری طراحی و ساخته می شوند تا بتوانند در ساعات رسمی بهره برداری، کاربران آن ها را صرفا از گزند آفتاب، باد و باران محفوظ بدارند. ابعاد و نحوه دسترسی فضاها نیز غالبا متناسب با تعداد افراد و ابعاد ابزار مورد نیاز، طراحی و ساخته می شوند. لذا در طراحی بیشتر این فضاها، توجه چندانی به یادگیری های محیطی نمی شود. این مطلب در حالی است که تعامل میان انسان و محیط در شرایط مختلف، منجر به تاثیرات متقابل گوناگونی بین آن ها می گردد. یکی از این تاثیرات، توسعه شناخت و تولید دانش ناشی از تجربه های حسی انسان از محیط است. از این رو ضرورت دارد تا کالبد معماری یک محیط ، در جهت رشد و توسعه آگاهی انسان ها؛ دارای استعدادی نقش آفرین و پیام رسان باشد. پیام‎ هایی ماندگار که دریافت آن ها منجر به درک تجربه های آموزنده می گردد. این موضوع در محیط های یادگیری، زمانی اهمیت بیشتری پیدا می کند، که لازم باشد محیط و کالبد معماری، ابزاری اصلی یادگیری محسوب گردد. هدف از این پژوهش، تعیین شاخص های طراحی معماری محیط های آموزشی به کمک یادگیری از محیط کالبدی است. جمع آوری داده های پژوهش به روش کتابخانه ای بوده و با روش تحقیق توصیفی– تحلیلی، تحلیل داده ها صورت پذیرفته است. براساس یافته های پژوهش، طراحی محیط های یادگیری با توجه به شاخص هایی همچون؛ هماهنگی محیط یادگیری با محتوای یادگیری، انعطاف پذیری کالبدی برای تعامل کالبدی، ایجاد پویایی به کمک طبیعت، دسترسی آسان به اطلاعات محیط کالبدی، چندحسی بودن معماری، پیچیدگی و سوال برانگیز بودن فضاها، تنوع و تعدد در انتقال هر پیام محیطی، و توجه به قابلیت های فضای باز، اجزاء کالبدی این محیط ها را تبدیل به ابزاری برای یادگیری در آن محیط می کند. نتایج پژوهش دال بر آن است که بکارگیری معیارهای مزبور در طراحی بناهای آموزشی می توان موجب یادگیری ماندگار و عمیق تری در فرصت های حضور فراگیران در محیط شده، محیط های یادگیری پویا و کارآمدی را ایجاد نماییم.

Keywords:

طراحی معماری مدارس , محیط های آموزشی , یادگیری از محیط , کالبد آموزنده