زهرا منوچهری - کارشناس ارشد صنایع دستی
اسری نظیری آستانه - کارشناس ارشد صنایع دستی، اراک

هنر موزاییک به دلیل جلوه ی بصری زیبا و نیز دوام آن در برابر شرایط مختلف در مقایسه با نقاشی، در دوره های گوناگون مورد توجه قرارگرفته است .موزاییک های استفاده شده در دوره ی ساسانی تنها نمونه ی باقی مانده ی هنر موزاییک باستان در ایران است. با مشاهده ی این موزاییک ها شباهت هایی میان آن ها و بعضی از موزاییک های دوره بیزانس از جمله شهر آنتیوش دیده می شود که برای آگاهی از این شباهت ها و درک تفاوت های موجود، نیاز به بررسی دقیق تر آن ها احساس می شود. به این ترتیب این سوالات مطرح است که در موزاییک های دوره ی ساسانی و بیزانس چه تفاوت ها و شباهت هایی از نظر تکنیک چیدمان و موضوع طراحی در هنر موزاییک وجود دارد آیا این هنر در ادوار یاد شده، از نظر موضوع و فنون ساخت، بر یکدیگر تاثیر گذار بوده اند بنابراین تمرکز این پژوهش بر بررسی نقوش و مضامین به کار رفته در طراحی ها و بررسی برخی تفاوت ها و شباهت های بین موزاییک های این ادوار از لحاظ طراحی و شیوه های چیدمان و ارتباط شان با هنرهای دیگر است. این مطالعه در مورد موزاییک های کاخ بیشاپور ساسانی و موزاییک های بیزانسی که در نقاط مختلفی چون کلیسای ایاصوفیه (سانتا سوفیا)، کلیسای سن ویتاله راونا و شهر آنتیوش (انطاکیه) موجودند صورت گرفته است. روش تحقیق، تاریخی-توصیفی و مبتنی بر تطبیق و روش گردآوری داده ها، کتابخانه ای است. بر طبق یافته های تحقیق به نظر می رسد که اکثرا یا همه موزاییک کاران شاپور اول از سوریه و حتی رومیان زندانی و آنتیوشی باشند که با حال و هوای ایرانی کار کرده اند. در تکنیک چیدمان موزاییک ها می توان شاهد شباهت هایی بود. موزاییک های بیزانسی اکثرا مذهبی و معنا گرا بوده و برخی نمادها از هنر و اعتقادات سرزمین های دیگر وام گرفته شده اند. موزاییک های ساسانی روایت گر صحنه هایی از زندگی درباری هستند.

بررسی تطبیقی، هنر موزاییک، ساسانی، بیزانس