مریم سرایی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت، چالوس
سید امیرعباس موسوی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت، چالوس
علی محدثی - پژوهشگر ایستگاه تحقیقات برنج چپرسر تنکابن، موسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران، آمل

این پژوهش با هدف تعیین روابط موجود بین عملکرد دانه و خصوصیات مهم زراعی برای شش لاین اصلاحی و امید بخش برنج و رقم شیرودی به عنوان شاهد در ایستگاه تحقیقات برنج چپرسر شهرستان تنکابن واقع در استان مازندران در سال زراعی 1394 اجرا شد. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اختلاف بسیار معنیداری بین ژنوتیپها برای تمامی صفات مورد بررسی به جز عرض برگ پرچم وجود دارد، که بیانگر تنوع مناسب بین ژنوتیپهای مورد مطالعه میباشد. مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین عملکرد دانه مربوط به لاین شماره 5 با 7831/7 کیلوگرم در هکتار و کمترین مقدار عملکرد دانه مربوط به لاین شماره 204 با 6884/3 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج ضریب همبستگی نشان داد روابط مثبت و معنیداری بین عملکرد دانه با صفات تعداد پنجه 0/58 وزن هزار دانه 0/65 تعداد دانه 0/055 و تعداد کل دانه در خوشه 0/63 وجود دارد، که نشان دهنده اثرات زیاد این صفات در سهم اصلی بر عملکرد دانه را تعیین میکنند. برای حذف اثر صفات غیر موثر و یا کم تاثیر بر روی عملکرد دانه از مدل رگرسیونی گام به گام استفاده شد. تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه پر و تعداد پنجه بیشترین تاثیر را بر عملکرد داشت . نتایج تجزیه علیت که تصویر کاملتری از ضرایب همبستگی را نشان میدهد معلوم کرد که وزن هزاردانه میتواند جایگزین عملکرد دانه در گزینش برای افزایش عملکرد دانه باشد و در برنامه های به نژادی مبنایی برای انتخاب قرار گیرد.

ارقام اصلاحی برنج، تجزیه مسیر، مقایسه عملکرد، همبستگی صفات