آذین جهانیان - دانشجوی کارشناسی ارشد بیماریشناسی گیاهی، موسسه آموزش عالی دیلمان، لاهیجان
فرزاد افشاری - استاد موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج
علی سراجی - استادیار بیماریشناسی گیاهی، موسسه آموزش عالی دیلمان، لاهیجان

زنگ زرد گندم از جمله مهمترین بیماریهای گندم به شمار میرود. عامل بیماری قارچ Puccinia striiformis f.sp. Tritici میباشد. در ایران نیز به عنوان مهمترین بیماری گندم شناخته میشود. قارچ عامل بیماری یک پاتوژن هوازی میباشد که توسط جریانات آب و هوایی قادراست هزاران کیلومتر را طی بنماید. زنگ زرد دارای نژادهای فیزیولوژیک متعددی میباشد. بهمنظور تعیین فرمول بیماریزایی / غیر بیماریزایی ژنها تعیین نژاد 4 جدایه زنگ زرد جمع آوری شده از نیشابور، با استفاده از ارقام استاندارد و افتراقی بر اساس روش جانسون و همکاران در گلخانه زنگ زرد واحد پاتولوژی بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذرکرج تعیین گردید. تعداد 8 بذر از هر ژنوتیپ استاندارد و افتراقی مستقیما در گلدانهای حاوی پیتماس و خاک مزرعه کاشته شده در شرایط گلخانه ای (در دمای 21 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 65 درصد) نگهداری شدند و آبیاری به طریقه نشتی انجام شد. 9 روز پس از کاشت بذر، برگ اول کامل شده و برگ دوم نیز ظاهر میشود، در این مرحله گیاهچه ها آماده مایه زنی (تلقیح) میباشند، مایهزنی با استفاده از سوسپانسیون یوریدیسپور جدایه های زنگ زرد و روغن صنعتی سالترول 170 انجام گرفت. پس از هجده روز یادداشت برداری از تیپ آلودگی ژنوتیپهای استاندارد و افتراقی با استفاده از روش مکنیل و همکاران در مقیاس 9-0 صورت گرفت. مقیاس های صفر تا 6 به عنوان مقاومت و 7 تا 9 به عنوان حساسیت در نظر گرفته شدند. بر اساس واکنش ژنوتیپ های استاندارد و افتراقی با استفاده از روش جانسون و همکاران نژاد با کد 53-95 9E2A+ نژاد با کد 56-95 70E12A- نژاد با کد 57-95 166E190A+ نژاد با کد 61-95 177E130A+ نامگذاری شدند. A+ و A- به ترتیب واکنش حساسیت و مقاومت را برای ژنوتیپ Avocet R را نشان میدهد. بر اساس نتایج حاصله برای گیاهان حامل ژن های Yr7 Yr2 Sr38+ Yr17 Yr18 YrA و Yr6+ Yr20 در تمام جدایه های مورد مطالعه بیماریزایی مشاهده گردید و در گیاهان حامل ژن های Yr1 Yr3 Yr10 Yr4 YrSP Yr5 Yr15 Yr24 و Yr27 در هیچیک از ایزوله ها بیماری زایی مشاهده نگردید.

تیپ آلودگی، دوره کمون، زنگ زرد، گندم، مقاومت گیاهچه ای