ساناز پورکرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شرق
علیرضا نوربیان - استاد یار گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران واحد تهران شرق
شروین طیبی - استاد یار گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران واحد تهران شرق

در دهه های اخیر متاسفانه با گذشت زمان و بالاخص با حضور فرهنگ بیگانه در معماری مسکونی این سرزمین، و سرعت ساخت مسکن آپارتمانی موجب توجه کمتر به کیفیت فضای باز پویا و فضاهای ما بین (مشاع ) که هماهنگ با زندگانی ساکنان، به فراموشی سپرده شده ، محدود شدن چنین اماکنی به پارکینگ ها، انبارها یا مسیرهای تردد به درون واحدهای مسکونی، عملا به کارگیری فضاهای باز را به عنوان بخشی از محیط زندگی انسان، از مجموعه های مسکونی حذف کرده است. هدف این پژوهش به دنبال راهکارهایی برای ایجاد توازن و رابطه مطلوب بین انسان و طبیعت و ایجاد حس تعلق و همچنین تعامل پذیر شدن فضاهای مشاع در افزایش تعاملات اجتماعی و مشارکت در مجتمع مسکونی معاصر است و همچنین شناسایی معیارهای طراحی فضای باز و مشاعات در راستای افزایش روابط همسایگی و تعاملات اجتماعی بین ساکنین مجتمع است. برای مطالعه موردی چهار مجتمع مسکونی تهران با زمینه های متفاوت اجتماعی-با مشاعات مختلف انتخاب شدند.روش تحقیق توصیفی از نوع علی-مقایسه ای و رویه علمی آن تکمیل پرسشنامه ، مصاحبه با ساکنان با استفاده از تحلیل واریانس یک راهه مقایسه شدند. یافته های تحقیق نشان می دهد، که طراحی فضای باز و مشاع کمتر در اولویت توجه طراحان بوده و تمرکز اصلی بر فضای داخلی ساختمان ها فارغ از اتفاقات مابین آنها است. در وضع موجود قوانین سختگیرانه محل قرارگیری بنا، مانع از تحقق خلق فضاهای متنوع و پایبندی به طرح سنتی حیاط مرکزی در تهران گشته است. با توجه به این مطالعه به نظر می رسد مشاعات و فضاهای مسکونی یکی از عوامل موثر بر تعاملات اجتماعی باشد.

تعاملات اجتماعی، مجتمع مسکونی، فضای مشاع