زهرا محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نطنز، نطنز، ایران
رکسانا عبدالهی - استادیار، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران

رشد شتاب زده شهرها و تبعیت نا آگاهانه از آنچه که به غیر خود تعلق دارد از یک سو، مشخص شدن نارسایی های کالبدی-فضایی حاصل از مدرنیته در قاموس معماری و شهر سازی از سوی دیگر در کنار فضای از دست رفته و نادیده گرفتن زمینه در طراحی موجب تحول در نگرش های معماری و شهری معاصر شده است. برای ممانعت از تشدید این روند تهاجمی با توجه به رواج مجدد تمایل به رابطه میان بستر و محیط در ساختارهای معماری و شهرسازی امروز، راهبردی اثر بخش و اساسی در طراحی احساس می شود. با این اعتبار اهمیت و توجه به معماری زمینه گرا مشخص می شود رویکردی که بحث تناسب و سازگاری را در جهت محیط مطلوب پیش می کشد. لذا با توجه به پرسش اصلی این تحقیق که چه نوع معماری می تواند سبب ارتقاء تعامل بین طرح و زمینه باشد می توان بیان نمود رویکرد زمینه گرایی که در واقع یک نوآوری اساسی یا نوعی ملاحظه ظاهری به این مساله نیست، همواره در پی یک رابطه بصری قوی و صریح بین طرح و محیط پیرامون یا همان زمینه بوده است. کالبد اصلی این تحقیق نیز بر پایه این رویکرد شکل گرفته که با شناخت مفهوم زمینه گرایی و مولفه های مربوط به ان در طراحی اعم از داده ها و خصوصیات فیزیکی، تاریخی، اجتماعی-فرهنگی و اقلیمی و سپس با تحلیل انواع زمینه معیارها و ضوابطی استخراج گردید که در فرآیند طراحی نقشی اساسی دارند. تحقیق حاضر از حیث روش در حیطه ی کاربردی و از حیث ماهیت کیفی است که بیشتر اطلاعات مورد نیاز از طریق اسناد و اطلاعات کتابخانه ای جمع آوری شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که رویکرد زمینه گرایی و مولفه های مربوط به آن به عنوان راهبرد و تفکر نوین جهانی چنانچه در بستر شهرهای کشور بومی شود می تواند از ساخت تناسبات ناهمگون و شکل های نامرتبط جلوگیری کرده و نگاهی ایرانی را در راه توسعه معماری و شهرسازی کشور جایگزین نماید.

زمینه، معماری زمینه گرا، مولفه های زمینه گرایی، محیط پیرامون، طراحی معماری