امیراحمد امینیان - استادیار ، عضو هییت علمی دانشگاه آزاد تهران
هیرو فرکیش - استادیار ، عضو هییت علمی دانشگاه آزاد مشهد
محمدرضا تارخ - دانشجوی کارشناسی ارشد ، دانشگاه خاوران مشهد

مسکن مساله ای است که بشر از ابتدا با آن دست به گریبان بوده و مفهوم آن عالوه بر ساختار فیزیکی که یک خانواده به عنوان سرپناه مورد استفاده قرار میدهد، کل محیط مسکونی را نیز در بر میگیرد که خود شامل کلیه خدمات و تاسیسات اجتماعی و تسهیالت مورد نیاز برای بهتر زندگی کردن خانواده میباشد. از آنجا که انسان موجودی است اجتماعی و شکوفا شدن برخی از استعدادهایش منوط به حضور در جامعه میباشد، لذا ضروری به نظر میرسد طراحی معماری در این راستا تمهیداتی اندیشیده و در خلق فضاهایی که موجبات تعامالت میان افراد را فراهم آورد بکوشد در دهه های اخیر با تمایل روزافزونی که افراد جامعه به شهرنشینی داشته و وجود محدودیت اراضی شهری، پدیده آپارتمان نشینی و در پی آن مجتمع های مسکونی ظهور کرده است که این پدیده دارای مزایا و معایبی میباشد. در مجتمع های مسکونی که خود مقیاس کوچکی از شهر را تداعی میکند شرایطی وجود دارد که اگر به نحو مطلوب از آنها استفاده گردد تبدیل به فرصت هایی جهت پایداری اجتماعی و در نتیجه پایداری هرچه بیشتر کل مجتمع میگردد؛ حال آنکه در صورتی که به آنها توجهی نگردد و مغفول بمانند موجبات ناپایداری و در پی آن نارضایتی، عدم آسایش و آرامش و مواردی از این دست را فراهم آورده که در نتیجه آن فضای مجتمع مسکونی را برای ساکنان غیر قابل تحمل می نماید. در این میان تعاملات اجتماعی نقش بسزایی در ایجاد پایداری اجتماعی ایفا میکند. حال آنکه فضاهای جمعی پتانسیل بالایی برای ایجاد تعاملات اجتماعی دارند. لذا با وارد کردن تعاملات اجتماعی در فضاهای جمعی یک مجتمع مسکونی میتوان به پایداری آن افزود و در نتیجه حس رضایت، امنیت، آسایش و تعلق را در ساکنان آن ایجاد نمود.در این پژوهش با بررسی عوامل کالبدی موثر در تعامالت اجتماعی و فضاهای جمعی یک مجتمع مسکونی و همچنین تحقیقات میدانی و استفاده از پرسشنامه و تحلیل آن در نرمافزار spss ،به راهکارهایی خواهیم رسید که در طراحی فضاهای جمعی مجتمع های مسکونی به کار آمده و تعاملات اجتماعی را به این فضاها وارد میکند. در پایان نیز با توجه به یافته ها و نتایج تحقیق، طراحی الگو در مجتمع ششصد دستگاه شهر مشهد صورت میپذیرد.

مسکن، مجتمع مسکونی، فضای جمعی، پایداری اجتماعی، تعاملات اجتماعی