محمد شیخ الاسلامی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی.

احادیث و روایات نقل شده از معصومینعلیهم السلام یکی از آبشخورهای غنی و قابل اعتنا برای درک هر چه بهتر بن مایه های اسلام ناب محمدی است؛ از این رو، پژوهش های دامن گستری با محوریت سیره آنان، به خصوص سیره اخلاقی امام رضا(ع) به انجام رسیده است و وجوه گوناگون اخلاق فردی و جمعی ایشان را کاویده اند. در این جستار سعی کرده ایم وجوه اخلاق فردی و جمعی فرهنگ ایرانی را با تکیه بر دوره ای خاص از تاریخ، یعنی دوران ساسانیان، مورد بررسی و مطالعه قرار دهیم. سپس محورهای اصلی این مفاهیم اخلاقی را که به شیوه استقرایی مبتنی بر تحلیل و با تکیه بر مطالعات کتاب خانه ای و اسنادی بازکاوی شده اند، با اندیشه های هشتمین پیشوای شیعیان تطبیق داده، بازتاب آن را در تفکر آن حضرت تحلیل کنیم. با تامل بیشتر و به دیده انصاف باید گفت که هیچ یک از فضایل اخلاقی که در دو وجه فردی و جمعی، در آثار نقل شده از حضرت رضا(ع) ذکر شده اند، با مفاهیم اخلاق فردی و جمعی که در کتب نوشته شده پیش از ورود اسلام آمده است، منافاتی ندارند؛ بلکه موید آن و در برخی موارد تشویق و ترغیب مخاطب به رعایت آن مفاهیم است که این امر، خود نشان از روح بلند حضرتش دارد.

فرهنگ ایرانی، اخلاق فردی، اخلاق جمعی، امام رضا(ع)، ساسانیان