محمد شریفی پیچون - استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه یزد
غلامعلی مظفری - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه یزد
اسماعیل میرزایی منش - دانشجوی کارشناسی ارشد ژیومورفولوژی، گروه جغرافیا، دانشگاه یزد

در بررسی گردوغبار، مهم ترین مساله، بررسی منبع و خاستگاه ذرات گردوغبار و ماهیت آن است. هر چند که بیشتر طوفان های گردوغبار، بویژه طوفان های گردوغبار حاکم بر ایران، اغلب ماهیت منطقه ای دارند، اما کانون های محلی، در کمربند گردوغبار و به طور خاص در ایران، نقش به سزایی ایفا می کنند. در این پژوهش به یکی از خاستگاه های گردوغبار محلی استان و شهر یزد شامل گنبدهای نمکی شمال شرق اردکان پرداخته شده است. بیشتر گنبدهای این منطقه در سطح زمین، برون زدگی داشته و در معرض هوازدگی و تخریب قرار دارند. از آن جا که نمک ها در برابر آب حساسیت بالایی داشته و پس از بارش باران تخریب و همراه با جریان آب به سمت سطح اساس خود یعنی کویرهای سیاه کوه و زرین سرازیر می شوند، کف این کویرها از رسوبات نمک انباشته شده است. این رسوبات سبب عدم رویش گیاه شده و به دلیل قطر بسیار ریز آن، در معرض بادهای نسبتا شدید ایران مرکزی قرار می گیرند. نتایج نشان می دهد جهت باد غالب و شدید این منطقه شمال غربی است. بنابراین، بادهای نسبتا شدید (با سرعت حدود 30 متر بر ثانیه) به ویژه در فروردین و اردیبهشت، ذرات ریز نمکی را به شکل معلق با خود آورده و بیشتر شهر یزد را تحت تاثیر قرار می دهد. ذرات نمکی به تنهایی می تواند بسیاری از بیماری های قلبی و تنفسی را به وجود بیاورد. از این نظر، مطالعه این خاستگاه نمکی در ایران مرکزی و در استان یزد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

اردکان؛ باد؛ گردوغبار؛ گنبد نمکی