محمدرضا یوسفی روشن - استادیارگروه جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان

جابجایی شن، ماسه و ذرات ریز گردوغبار، در بسیاری از محیط های زیستی به وسیله باد صورت می گیرد؛ اما این پدیده به صورت پرقدرت تر و در مقیاس وسیع تری در سرزمین های خشک و کم آب رخ داده و ازمهم ترین مسایلی است که سرزمین های خشک با آن درگیر هستند. یک ششم جمعیت و همچنین یک چهارم مساحت جهان تحت تاثیر اثرات منفی بیابان زایی بوده و 61 درصد از مساحت کشور ایران، در اقلیم خشک و فراخشک قرار دارد. در سال های اخیر ریزگردها، طوفان های گردوغبار و طوفان های ماسه ای شدت گرفته است. ده سلم ازتوابع شهرستان نهبندان در استان خراسان جنوبی است که تحت تاثیر فرسایش بادی قرار دارد. هم جواری با بیابان لوت، وجود شرایط توپوگرافی و وزش بادهای 120 روزه سیستان سبب شده که فرسایش بادی به شدت این منطقه را تحت تاثیر قرار دهد. به طوری که، 111 خانوار سکنه، 2 رشته قنات، 7 حلقه چاه و نخلستان های ده سلم در معرض تهدید ماسه های روان قرار گرفته اند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهدکه مساحت کانون بحرانی فرسایش بادی در این منطقه، 16750 هکتار است و 53/10 درصد سطح کل کانون های بحرانی استان خراسان جنوبی را به خود اختصاص داده است. از کل مساحت بحرانی ده سلم، فرسایش بادی در 10438 هکتار دارای شدت زیاد، 3437 هکتار دارای شدت متوسط و 2875 هکتار دارای شدت کم است. یکی از مهم ترین و در واقع اصلی ترین مشکل موجود در ده سلم، وجود فرسایش بادی شدید و حرکت ماسه های روان است که باعث بروز مشکلات عدیده ای برای ساکنین و وارد آمدن خسارت بسیار زیادی به منابع زیستی و اقتصادی این منطقه شده است.

ده سلم؛ طوفان های ماسه؛ فرسایش بادی