حامد کریمی - دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی شهر، ایران.
سمیرا کریمی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی ،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان،ایران

ضرورت توجه به سرمایه انسانی و سرمایه گذاری در آن، در تحلیل های اقتصادی و ادبیات مربوط به آن تا حد زیادی روشن و آشکار است. اکثر مطالعات مربوط تنها بر نقش آموزش که تاثیری مثبت بر ارتقا بهره وری نیروی کار دارد، متمرکز شده اند. اما باید در نظر داشت که علاوه بر آموزش، تجربه و سلامت نیروی کار نیز ابعاد اصلی سرمایه انسانی راتشکیل می دهند. در توضیح رشد اقتصادی کشورهای پیشرفته صنعتی، سرمایه انسانی نقش مهمی داشته و گفته می شود که سهم مهمی از رشد اقتصادی این کشورها ناشی از توسعه سرمایه انسانی است. سرمایه انسانی در واقع مکمل سرمایه فیزیکی است و موجب می گردد تا از سرمایه های فیزیکی به صورت مناسبت تری بهره برداری شود .. سرمایهانسانی با ایجاد فضای اطمینان و خلق اعتماد متقابل بین عوامل اقتصادی، باعث بهبود فضای کسب و کار و کاهش هزینه مبادلاتی شده و تاثیر مستقیمی بر رشد اقتصادی کشورها دارد. با توجه به اهمیت مفهوم سرمایه انسانی، در این تحقیق اثر نیروی کار بر رشد اقتصادی در گروهی از کشورهای اسلامی مطالعه شده است. برای این کار، داده های مربوط به 12کشور منتخب در دوره 2000-2014 از پایگاه اطلاعاتی بانک جهانی استخراج گردید. در کل، نتایج حاصل از برآورد مدل نشان می دهد که در سطح معناداری 5 درصد سطح سرمایه انسانی، سطح نیروی کار و سطح سرمایه اجتماعی، سرمایه فیزیکی بر رشد اقتصادی کشورهای مورد مطالعه تاثیر مثبت داشته و به لحاظ آماری معنادار می باشد. اثر نیرویکار بر رشد اقتصادی نیز مثبت و در سطح معناداری 5 درصد، به لحاظ آماری معنادار می باشد. براساس نتایج تحقیق پیشنهاد می گردد که با توجه به تاثیر مثبت سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در کشورهای مورد مطالعه، دولت بایستی با اتخاذ سیاست های اقتصادی و فرهنگی شفاف، فضای اعتماد و اطمینان را در اقتصاد گسترش داده و با ارتقای سطحسرمایه انسانی، رشد اقتصادی در کشور را نیز تسریع کند.

نیروی کار، رشد اقتصادی، کشورهای اسلامی، پانل دیتا