علیرضا جمشیدی بروجردی - دانش آموخته کارشناسی ارشددانشگاه امام صادق علیه السلام
رضا بنی اسد - استادیار دانشگاه امام صادق علیه السلام
سیدمجتبی امامی - استادیار دانشگاه امام صادق علیه السلام

امروزه یکی از پارادایم های حاکم بر زندگی بشر، فضای مجازی است. این فضا پیوسته رو به گسترش است. بنابراین لازم است برای برخورداری مناسب از فرصت ها و جلوگیری از تهدیدات پیش روی آن برنامه‎ ریزی مناسبی در سطح حاکمیت صورت بپذیرد. یکی از کاربردی ترین ابزارهای تنظیم فضای مجازی، که در دنیا بیشتر از آن استفاده می شود، ابزارهای تنظیم مقررات می باشند؛ لذا لازم است این دسته از ابزارها، شناسایی و تحلیل شده و در نهایت در این عرصه به کار گرفته شوند. ابزارهای خط مشی که به آن ابزارهای حکومت نیز گفته می شود، شیوه ها و امکاناتی هستند که حکومت ها برای اجرای خط مشی از آن استفاده می کنند . هدف از این مقاله شناسایی ابزارهای تنظیمی برای فضای مجازی است. بر اساس مطالعات صورت گرفته، ابزارهای چهارگانه اطلاعات محور، مرجع محور، خزانه محور و سازمان محور ابزارهایی هستند که حکومت ها می توانند از آن ها برای اجرای خط مشی ها استفاده کنند. در این پژوهش به منظور شناسایی ابزارهای تنظیمی در فضای مجازی، به بررسی سه حوزه مجزا پرداخته ایم؛ اول سیاست های کلان موجود در کشور در زمینه فضای مجازی، دوم مقالات فارسی مرتبط و سوم ادبیات پژوهش موجود. سرانجام با رویکرد پژوهش کیفی، داده ها ازمطالعه اسناد فوق گردآوری شده و در آخر، داده ها با استفاده از تحلیل مضمون جمع بندی شده است. به عنوان نتیجه نهایی، 5 دسته از ابزارهای تنظیمی، با عنوان ابزارهای قانونی-حقوقی، اقتصادی، فنی، نهادی و خودتنظیمی برای تنظیم مقررات فضای مجازی شناسایی شده اند. این ابزارها به خط مشی گذاران در این عرصه کمک خواهند کرد که خط مشی هایی موثر و کارآمد اتخاذ نمایند.

ابزارهای تنظیمی، خط مشی گذاری( سیاست گذاری)، فضای مجازی، تنظیم مقررات، تحلیل مضمون