صادق پرتانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس
جعفر مهدوی نیا - دانشجوی مدیریت مهندسی در سوانح طبیعی دانشگاه تهران
مصطفی جلال - دانش آموخته مهندسی ساختمانهای آبی، دانشگاه صنعت آب و برق

یکی از اهداف مهندسی رودخانه ساماندهی رودخانه می باشد و آن عبارتست از انجام کلیه اقداماتی که یک مسیر پایدار و مشخص برای رودخانه ایجاد می کند. و بنآبراین هرگاه یک ناهمواری به صورت توده های شن و ماسه در نقاطی از بستر رودخانه ایجاد شود، رودخانه نآبسامان خواهد گردید. و برای ساماندهی آن بایستی این مصالح از بستر خارج شوند. مکانیزم تخریب و گسیختگی دیواره ها نه تنها بستگی به نوع و شدت فرسایش دارد بلکه به آبعاد ، شکل و ساختمان دیواره و خصوصیات مکانیکی مواد تشکیل دهنده آن نیز وآبسته است دیواره ها به سه گروه غیر چسبنده چسبنده و مطبق تقسیم می شوند. دیواره غیر چسبنده از شن، ماسه و لای بوده و دیوار چسنده حاوس رس و مواد ریزتر از 004/0 میلیمتر می باشند و دیواره های مطبق از لایه های مختلف چسبنده و غیر چسبنده تشکیل گردیده است. دو عام موثر در نآبسامانی رودخانه یکی جریان تالوگ و دیگری حرکت حلزونی آب در سرقوسهای خارجی می باشد در واقع ساماندهی رودخانه یعنی مهار این دو جریان که عامل اصلی نآبسامانی رودخانه هاست. جریان تالوگ جریانی است که ازعمیق ترین خط بستر جریان داشته و به علت سرعت زیاد آب در این مسیر این خط در هر جای رودخانه واقع شود باعث تخریب آن قسمت خواهد بود. حرکت حلزونی حرکتی است که در اثر برآیند نیروی گریز از مرکز و نیروی جاذبه عرضی در سرقوسها ایجاد گردیده و در عرض رودخانه باعث تخریب قسمت خارجی قوس و نیز انباشته شدن مصالح رودخانه ای در قسمت داخلی قوس می گردد و یکی از نقاط اصلی برداشت شن و ماسه همین نقاط می باشد. در این مقاله با بررسی عوامل فوق، روشهای اصلاح و تثبیت دیواره های رودخانه و مراحل مختلف حفاظت در مقآبل عوامل درونی و بیرونی مورد بررسی قرار می گیرند.

مهندسی رودخانه، جریان تالوگ، حرکت حلزونی، روشهای اصلاح و تثبیت دیواره ها