طاها عشایری - دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسایل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان
صمد رسول زاده اقدم - دکتری جامعه شناسی و عضو هیات علمی گروه مطالعات خانواده دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
موسی سعادتی - دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسایل اجتماعی دانشگاه کاشان

خانواده به عنوان کوچکترین و بینادی ترین ساختار گروهی در جامعه بشری است که تمامی نهادها از جمله دولت، حکومت، گروه های بزرگتر، جامعه مدنی، اجتماعاات گروهی و بشری به لحاظ ریشه ای به خانواده بر می گردد. پس فروپاشی و فرسایش اجزای نهاد خانواده نقطه شروع اضمحلال نهادهای بعدی است. چنان چه از توضیحات دورکیم از نهاد خانواده برمیآید، پیوند زناشویی اهمیت خود را ازآنجا مییابد که به نوعی یک تجلی تقسیم کار است که به شدت در شکل گیری اجتماع امروزی ضرورت دارد. خانواده میتواند با درگیر کردن افراد در این تقسیمکاری که بر اساس نیاز به کامل شدن توسط دیگری ناهمانند شکل گرفته است، آنان را از فردگرایی و دنبال کردن منافع فردیشان دور کند؛ بنابراین میتوان گفت که کارکردی اخلاقی دارد (تاثیر ازدواج بر نرخ خودکشی افراد را نشاندهنده ی همین تاثیر میتوان در نظر گرفت.) یعنی: فرضیه زیر مطرح است: خودکشی در جهت عکس میزان یکپارچگی اجتماع خانواده تغییر مییابد.پس خانواده از منظر وبر، بیشتر با رویکرد عقلانیت معطوف به هدف موردتوجه قرار میگیرد، به این معنی که الویت اقتصادی و انباشت سرمایه باهدف ارتقای پایگاه اقتصادی- اجتماعی و ترویج صنعت سرمایهداری در بطن خانواده شکل میگیرد، خانواده در نظام فکری وبری بیشتر تحت تاثیر عقلانیت ابزاری است، دستیابی به هدف وسیله را توجیه میکند. اگرچه این نظام معرفتی دستاوردهای مثبتی دارد و در روند توسعه جامعه اثربخش بوده است اما نمیتوان از بازخوردهای منفی آن چشم پوشی کرد کاری که وبر در عقلانیت معطوف به ارزش به دنبال آن است و بهنوعی با مطرح کردن این مفهوم درصدد بازگشت ارزشهای اخلاقی ازدسترفته است. اینجاست که پروژه فکری وبر به پروژه دورکیم نزدیک میشود و به مثابه دورکیم فریاد مرگ ارزشهای اخلاقی را سر میدهد.

وبر، دورکیم، کارکرد خانواده، نظام اجتماعی، فروپاشی