مروری بر فلسفه پدیدارشناسی در نسبت مکان و معماری

این نوشتار برآمده از پژوهشی درباره ی فلسفه ی پدیدارشناسی و ارتباط میان معماری و پدیدارشناسی است، یعنی همان مکتبی که تاثیر آن بر جریانات هنری امروز، به ویژه معماری پسامدرن آشکار است. مکتب پدیدارشناسی، مکتبی است که با تاکید بر وجوه التقاتی ذهن و با هدف منظم ساختن فلسفه به طورکلی و فلسفه شناخت طوربه اخص توسط ادموند هوسرل پایهگذاری شد. این مکتب در پی آن است که با تفکیک آگاهی با واسطه و بی واسطه از یکدیگر، آگاهی انسان را از پدیدارهای ذهنی که بدون واسطه در ذهن وی ظاهر می شوند و ممکن است حتی عینیتی هم نداشته باشند، مورد مطالعه قرار دهد (صافیان، انصاری، غفاری، مسعود .(97 :1390 اگرچه پدیدارشناسی تعبیری فلسفی است که از سوی فیلسوفان شرح و بسط یافته است، اما، پدیدارشناسی چونان روش از سوی نظریهپردازان و معماران، مورد توجهی ویژه قرار گرفته است، تا جایی که میتوان به ادبیات پدیدارشناسی معماری اشاره کرد. مجموعه ی وسیعی از تحلیلها، نظریه پردازی ها، و تفسیرهای پدیدارشناختی، از سوی معماران و نظریه پردازان معماری در پنجاه سال اخیر نگاشته شده است. در این میان، یکی از پرسشهای کلیدی آن است که چگونه میتوان از یکسو تفکرات فلسفی صرف را به حوزه ی عمل و نظر معماری وارد کرد، و از دیگر سو، پدیدارشناسی را در عمل، جهت تحلیل آثار معماری و خوانش محیط به کار گرفت روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش توصیفی-تحلیلی و جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای بوده است. پدیدارشناسی به معنای نوعی شالوده شکنی در نگرش، روش و فرایند مطالعه ی مکان است. این مقاله بر آناست تا با بررسی اجمالی فلسفه پدیدارشناسی و پدیدارشناسی در معماری و همچنین با تکیه بر آرای فیلسوفان و نظریه پردازان، با رویکرد پدیدارشناسانه و با بررسی پدیدارشناسی هرمنوتیک، نسبت مکان و معماری را مورد بررسی قرار دهد.

Keywords:

پدیدارشناسی , معماری , مکان , هرمنوتیک , ادراک حسی , ادراک ذهنی