منصوره کرباسی - کارشناسی ارشد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم
طیبع گرجی - استاد یار دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم قم

جمع و تالیف قرآن به شکل کنونی صورت نگرفته است، بلکه به مرور زمان و به مرور زمان و به دست افراد و گروه هایمختلف انجام گرفته است. ترتیب، نظم و عدد آیات در هر سوره در زمان حیات پیغمبر اکرم (ص) و با دستور آن بزرگوارانجام شده و توقیفی اس ت و باید آن را تعبدا پذیرفت و به همان ترتیب سوره ای را تلاوت کرد. هر سوره با فرود آمدن بسم االله الرحمن الرحیم آغاز می شد و آیات به ترتیب نزول در آن ثبت می گردید تا موقعی که بسم الله دیگری نازل گرددو سوره دیگری آغاز شود. این نظم طبیعی آیات بود. براین پایه ثبت آیات در سوره ها، چه با نظم طبیعی یا نظم دستوری،توقیفی است و با نظارت و دستور پیغمبر اکرم (ص) انجام گرفته است و باید از آن نظم پیروی نمود درخصوص جمع قرآندو دیدگاه عمده مطرح است: دیدگاه مشهور معتقد است که حداقل سوره های قرآن ترتیب کنونی را نداشت و دیدگاه دیگر برآن است که حتی سوره های قرآنی نیز در همان زمان پیامبر صلی الله وعلیه وآله ترتیب موجود را پیدا کرده اند. به نظر می رسدکه هر دو دیدگاه هم از لحاظ تاریخ اندیشه و هم از زاویه قوت ادله، دو دیدگاه قابل توجه و مهماند و هنوز می توانندپژوه های تکمیلی جدی را برتابند. هرچند در دهه های اخیر تاملات مناسبی نیز رخ نموده اند. به عنوان نمونه میتوان به دو نگاهمتفاوت آیت الله خویی در البیان و آیت الله معروف در التمهید فی علوم القرآن و مطالعات تکمیلی پس از آن دواشاره داشت.

جمع وتدوین،قرآن حضرت علی (ع)،مصحف