سیدسجاد علوی - کارشناسی زبان وادبیات فارسی، دانشگاه شهیدبهشتی مشهد

بیدل از تاثیرگذارترین چهره های ادبی عصر خود در افغانستان بود. به طوریکه نوع نگاه فلسفی و عرفانی او بههستی، همگام با پیچیدگی و غموضی که مختص شعر او بود، توانست موج عظیمی از اشعار و آثار تقلیدی رابرانگیزد. جایگاه والای بیدل دهلوی در ادبیات عرفانی و معانی و مضامین بلند و ژرف در اشعار او، قابل تفسیر وبررسی است. ازنظر بیدل عالم هستی و کل آفرینش در برابر وجود اصیل الهی اموری وهمی و خیالی است، و کثراتدر ارتباط با خداوند در اوج وحدت و هماهنگی قرار دارند و نگاه او به هستی، نگرشی وحدت نگران هاست. ازنظروی انسان نسخه ی جامع و کامل آفرینش است که به تنهایی قابلیت بازتاب اسماء و صفات الهی رادار است. رابطه ایکه وی میان هستی و خداوند شهود می کند برگرفته از حرکت حبی الهی و عاشقانه است و چون هر چیز به مبداییواحد بسته است، بنابراین میان ادیان هیچ اختلاف و جدایی موجود نیست و در وحدت و هماهنگی به سرمی برند.او معتقد است که منشا آفرینش عالم و انسان، عشق است و این عشق در تمام هستی جریان دارد. بیدل مبنای عرفانخود را وحدت وجود معرفی می کند و معتقد است که تمام کثرات این عالم ریشه در وحدت دارد. بیدل مانند سایرمتصوفان هدف از آفرینش خلقت و نظام آفرینش را وجود انسان کامل می داند. انسان کامل ازنظر بیدل آیینه ی تمامنمای خداوند، خلاصه ی اعیان و زبده ی آفاق است. بیدل پیامبر اسلام (ص) را به عنوان انسان کامل معرفی می کند وهدف از آفرین جهان را وجود حضرت محمد (ص) می داند.

بیدل، تجلی، وحدت و کثرت، عشق، انسان