رضا بزرگی پور - دانشیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
غلامعباس آینه - مربی پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران
طیبه بخشی - دانشجوی دکتری، گروه بیوتکنولوژی و به نژادی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران
علی عمران - دانشجوی دکتری، رشته اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، ایران

زنگ زرد Puccinia striiformis f.sp. tritici ، از مهم ترین و زیانبارترین بیماری در زراعت گندم است که پراکندگی گسترده ای درسراسر جهان داشته و در اغلب مناطق کشور نیز وجود دارد. در سالهای همه گیری می تواند آسیب بسیار زیادی به محصول گندم واردکند. تولید رقم های مقاوم موثرترین روش کنترل در مقابل نژادهای زنگ زرد است. در این پژوهش از یک نژاد پرآزار زنگ زرد که ازمنطقه ساری گردآوری شده و بر پایه واکنش های رقم های افتراقی، 198E150A+, Yr27 نام گذاری شده بود، برای ارزیابی مقاومت 64رگه (لاین) دابل هاپلویید ناشی از روش حذف کروموزومی تلاقی گندم و ذرت به همراه شاهدهای حساس (بولانی و موروکو) و مقاوم(مروارید، پارسی و سیوند) گندم در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار استفاده شد. گیاهچه ها در مرحله دو برگی، با نژاد یادشدهمایه زنی شدند. اجزای مقاومت شامل، تیپ آلودگی (Infection type)، دوره نهان (Latent period)، اندازه جوش ها (Pustule size) وتراکم جوش ها (Pustule density) در شرایط گلخانه اندازه گیری شد. تجزیه واریانس برای همه صفات، تفاوت بسیار معنی دار بینژنوتیپ ها را نشان داد. همچنین نتایج نشان داد، بین صفات اندازه گیری شده همبستگی شدید وجود دارد. بنا بر نتایج به دست آمده،شمار 21 رگه از ژنوتیپ های مورد بررسی دارای واکنش مقاومت و دیگر رگه ها واکنش هایی از نیمه مقاوم تا حساس نسبت به زنگزرد داشتند. رگه های مقاوم می توانند به عنوان منابع مقاومت جدید در مرحله گیاهچه نسبت به بیماری زنگ زرد استفاده شوند.

رقم های افتراقی، رگه دبل هاپلویید، زنگ زرد، مقاومت