محمدرضا دهقان زاده - کارشناسی ارشد زبان شناسی
محسن روحانی نیا - کارشناسی ارشد ادبیات فارسی

این نوشته می کوشد تا موانع رشد نظریه پردازی را درحوزه ی نقد ادبی در زبان و ادبیات فارسی از منظر جامعه شناسی شناخت و فلسفه ی فرهنگ در گستره ی تاریخی فرهنگ ایرانی مورد بررسی قرار دهد. به همین منظور ابتدا به وضعیت نقد ادبی در ایران پرداخته ایم. سپس بر پایه ی تمایزی که کاسیرر بین میتوس و لوگوس مطرح می سازد به طرح عواملی می پردازیم که پرسش اصلی این نوشته را شامل می شود وآن چرایی عدم شکل گیری یا شکل گیری کمتر نظریه های علمی (به مفهومی که در منطق اکتشافات علمی پوپر آمده است) به طور اعم و نظریه های نقد ادبی به طور اخص در جوامعی اند که بر محور میتوس شکل گرفته اند. در ادامه خواهیم کوشید نشان دهیم که ماهیت جامعه هایی که میتوس محورند به لحاظ این که بیش از آن که در صدد تغییر باشند در صدد تثبیت اند امکان بروز تفکر انتقادی را نمی دهند و این نه عیب و نقص که از ویژگی های جوامعی با این شکل و ساختارند. در نتیجه خواهیم دید که چرا بسیاری از نظریه های ادبی همچون فرمالیسم ساختارگرایی، پساساختارگرایی، هرمنوتیک و. . . . در جوامع لوگوس محور و به پشتوانه خرد فلسفی شکل می گیرند در حالیکه در جامعه ی ما به علت عواملی که ذکر خواهیم کرد ؛این نظریه ها حضور و بروزی ندارند.

نظریه ی ادبی، نقدادبی، ، میتوس، لوگوس