محمدقلی یوسفی - دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی(ره)
اصغر مبارک - پژوهشگر ارشد وزارت بازرگانی

رشد بهره وری صنعت هر کشور به نیروی کار، موجودی سرمایه، مقدار صاردات و هزینه های سرمایه گذاری روی تحقیق و توسعه و در نهایت به ساختار نهادی اقتصاد آن کشور بستگی دارد. هدف این پژوهش، بررسی نقش عوامل تعیین کننده بهره وری در صنایع کارخانه ای ایران با تاکید بر نقش نهادها می باشد.بدین منظور پرونده های موجود در دادگاه ها مربوط به حقوق مالکیت، اجرای قراردادها،فساد، ثبات و شفافیت قوانین و مقررات و حاکمیت قانون به تفکیک و در مجموع به عنوان متغیر نهادها در نظر گرفته شده اندکه در کنار سایرمتغیرها نظیر متغیر مربوط به هزینه های تحقیق و توسعهR&D و تاثیر متغیرهایی مانند مربع اندازه بنگاه،موجودی سرمایه، مقدار صادرات، هزینه های سرمایه گذاری به عنوان عوامل تعیین ISICموردبررسی قرار گرفته اند. به این منظور از یک پانل آماری داده های مربوط به 23 گروه صنعتی طی سال های1373-1386 مورد استفاده قرار گرفته وبا کمک یک مدل اقتصاد سنجی لگاریتمی چند متغیره تخمین زده شده است. نتایج حاصل از این مدل رگرسیون حاکی از آن است که در دوره مورد مطالعه میزان سرمایه گذاری،مقدار صادرات و هزینه های انباشت دانش و تحقیق و توسعه با یک درجه وقفه بر بهره وری کل عوامل تولید تاثیر مثبت داشته اند.تاثیر متغیر اندازه بنگاه های تولیدی )نیروی کار استخدامی ( بر روی بهره وری در گروه های مختلف صنعتی نیز مثبت و از نظر آماری معنی دار بوده است .اما تاثیر متغیر مربوط به نهادها در هردو حالت تفکیکی وتجمعی منفی و از نظر آماری معنی دار بوده است. این یافته بر آن دلالت می نماید که فضای کسب و کارو سرمایه گذاری برای تولید و ارتقاء بهره وری نامساید بوده و به صورت یک عامل مهم بازدارنده جهت ارتقاءکارایی و بهره وری صنایع کارخانه ای ایران عمل نموده است.

بهره وری، نهادها، صنایع کارخانه ای و داده های تلفیقی