بررسی و نقد پدیدارشناسی خیال در تجربه و حیاتی نبوی

برخی فیلسوفان اسلامی از جمله فارابی و ملاصدرا با اعتقاد به وحی قدسی و برخی همچون دکتر سروش با پایین آوردن وحی به تجربی نبوی، قدسیت وحی را کنار نهاده و آن را یک امر انفسی تلقی می کند. در تبیین فلسفی وحی، حقایق و حیاتی به دو دسته حقایق کلی و حقایق جزیی قابل تقسیم است. حقایق کلی وحی توسط قوه ناطقه نبی و حقایق جزیی توسط قوه خیال وی دریافت می شود. فارابی و ملاصدرا از جمله فلاسفه ای هستند که در تبیین وحی بر نقش مهم قوه خیال در دریافت حقایق وحیاتی تاکید کرد، از نظر آنها قوه خیال قادر است حقایق کلی وحی را نیز از طریق تبدیل به صور حسی و خیالی ادراک کند و منشاء حقایق کلی وحی را عقل فعال می دانند، اما در مورد منشاء حقایق جزیی وحی با هم اختلاف دارند. اما دکتر سروش می کوشد تا تبیین طبیعی ای از وحی ارایه دهد. در این تبیین پیامبر هم نقش به وحی را دارد و هم در مضامین وحی دخالت می کند. از این رو در قرآن خطاهای بسیاری راه یافته است. دکتر سروش در دفاع از نظریه خود دو مدل از وحی را مطرح می کند، در یک که به زعم وی تفسیر سنتی از وحی اس، پیامبر مانند طوطی مقلد در نظر گرفته می شود، اما در مدل دوم پیامبر چونان زنبور مولد است که تولید کننده مضامین وحی باشد، بلکه وی شخصیت کمال یافته ای و منتخب الهی است.

Keywords:

پدیدارشناسی , تجربه دینی , رویاهای روسولانه , قوه خیال , قوه ناطقه , وحی الهی , وحی قدسی , عقل فعال