مریم شیرمحمدی - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی آیت الله آملی، آمل، ایران

توسعه جرم شناسی امروزه سبب شده که در سیاست گذاری های کیفری، آموزه های جرم شناسی به رسمیت شناخته شودچون جرم شناسی یک دانش واقع گرا و واقع بین است از هست ها سخن می گوید، باید نباید نمی کند، آرمان گرا و ایده آلیست نیست، جرم شناسی علمی جدیدتر از حقوق کیفری است اما تاثیرات شگرف و عمیق و تحولات بسیاری در حقوق کیفری کشورها به وجودآورده است. تورم جرایم و نیز قرار دادن ضمانت اجرای حبس برای بیشتر محکومان، موجب ایجاد بحران زندان در حال حاضر شده و تضعیف کارکرد بالینی و اصلاحی زندان نیز بحران فوق را تشدید، همچنین عملکرد ناکار آمد این نظام در زمینه مقابله با پدیده مجرمانه و عدم کارایی راهکارهای جرم شناسی رایج در بحث علت شناختی جرم، بستر مناسبی برای ارایه ی نظریات انتقادی در حوزه جرم شناسی دراعتراض به وضع کنونی جامعه و نهادهای عدالت کیفری رافراهم آورده است. این نظریات منتقد و متعارض در قالب دیدگاه های متعدد و متنوع در درون یک رویکرد منسجم با عنوان جرم شناسی انتقادی در برابر جرم شناسی سنتی و متعارف قرار گرفته اند و ضمن به چالش کشیدن این جرم شناسی و شاخه های سه گانه آن در مبحث علت شناختی جرم از یک زاویه دید متفاوت به این موضوع نگریسته و علل و عوامل اصلی وقوع جرم را نه در شخص مجرم و محیط پیرامون او بلکه در ساختار نابرابر و تبعیض آمیز جامعه جست وجو می کند. در بستر قانون مجازات اسلامی از رهگذر تدوین و تصویب مقررات موجود از جمله توجه جدی به فرایند کیفر زدایی، جرم زدایی و قضا زدایی اصلاح و بهبود عملکرد این نظام از طریق بکارگیری راهکارها و راهبردهای جایگزین در قالب سازوکارهای متعدد و متنوع همچون، جایگزین های مجازات حبس، تعویق صدور حکم مجازات و نظام نیمه آزادی مشورطو همچنین پذیریش مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی و تدریجی کردن مسیولیت کیفری اطفال از آموزه های این جرم شناسی را در بستر خود نشان می دهد.

جرم شناسی انتقادی، آموزه های جرم شناسی، کیفر زدایی