سید حسین بحرینی - استاد دانشگاه تهران

تفکر غالب بر بسیاری از حرفه ها و رشته ها در کشور ما به تبعیت از تفکر تجرد طلبانه (مدرنیزم) و پیروی از الگوی کلاسیک توسعه و تبعیت کورکورانه از مدلهای کلیشه ای که نسبت به شرائط و خصوصیات بومی – محلی بی اعتنا است، نه تنها شرایط ناپایداری را در شهرها پدید آورده ، بلکه ناپایداری مناطق را نیز به دنبال داشته است (بحرینی 1378 الف). به نظر می رسد مفاهیم توسعه (ساخت و ساز) پایدار به خوبی با اهداف و مقاصد شهرسازی نوین سازگار باشدو بنابراین بتواند به عنوان وسیله موثری برای تحقق اهداف پایداری از آن استفاده به عمل آورد (بحرینی 1378ب). به جرات می توان گفت که تغییر وضعیت کنونی شهرها (از ناپایداری) و هدایت آن در جهت پایداری، مستلزم یک تحول در تفکر یا یک تغییر بنیادی در نحوه فکر و عمل ما است، لیکن کمتر کسی پا را از این فراتر گذاشته، خصوصیات و راههای عملی چنین تحولی را بیان کرده است. در این مقاله سعی خواهد شد با مقوله «ساخت و ساز» از یک دید جامع نگر برخورد کرده، با بکارگیری شاخص های توسعه پایدار شهری (بحرینی 1379)، وضعیت موجود را هم به عنوان علت و هم معلول شرایط حاصله در شهر تهران، که آن را «الگوی توسعه ناپایدار شهری» می نامیم بطور مختصر توضیح داده، سپس با توجه به تم اصلی سمینار، بحث «ایمن سازی شهرها در مقابل زلزله» به عنوان یکی از شاخص های اصلی تحقق پایداری با تفضیل بیشتری مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

توسعه شهری، ساخت و ساز، پایداری، تهران، شاخص های کیفیت محیط شهری