دین و رسانه

پرسش محوری در حوزه رسانه و دین اینست که آیا باید رسانه را به مثابه امری قدسی و دینی نگاه کرد یا رسانه ذاتا0 امری سکولار و غیر دینی است اغلب به سبب فقدان پژوهشهای مناسب، دو حوزه رسانه و دین به طور مجزا مورد مطالعه قرار میگیرد و تحلیل نسبت میان ارتباطات (رسانه) و تجدد یا مدرنیته بر مبنای سه نگرش روابط ملی، فایده گرا و ساختارگرا انجام میشود. بسیاری از نظریات موجود درباره دین و رسانه، به سوی دین رسانهای گرایش داشته و یا در حالتی خوشبینانه درصدد توضیح ابزار بودن هر یک برای دیگری است. رسانه دینی تاکید دارد که نه رسانه صرفا0 ظرفی برای دین است و نه تکنولوژی رسانه میتواند دین را در حد یک پیام فروبکاهد. از این رو نه میتوان رسانه را پدیدهای ثانوی فرض کرد و نه دین را امری منحاز. نخستین مسیله در تبیین دین و رسانه، بازشناسی ذات رسانه، ویژگیهای رسانه، ظرفیت و توانایی رسانه، تاریخ معرفتی و دانش رسانه، نسبت میان رسانه و فرهنگ غرب و تفکر لیبرالی، رسانه و ذات سکولاریسم و مسایل تمدن است. سپهر عام رسانههای جمعی مدرن به عنوان برجسته ترین دستاوردهای جهان صنعتی و فناوریهای فرهنگی و ارتباطی پرنفوذ، همه پدیدهها و عناصر فرهنگی از جمله دین را به گونههای مختلفی پوشش داده است. کم و کیف این ارتباط و آثار و نتایج حاصل از آن، به ویژه در حوزه تعامل دین و رسانههای تصویری، سوالات و مباحث مهمی را به میان کشیده و دین پژوهان و رسانه پژوهان را به عرصههای مطالعاتی جدیدی سوق داده است. این نوشتار درصدد است تا به اجمال بخشی از نقطه تلاقیهای این دو حوزه را مورد بررسی قرار داده و تصویری هرچند کلی از فضای حاکم بر این تعامل به دست دهد. گونههای مختلف تعامل دین و رسانه، تاثیر و تاثر هر یک بر و از دیگری، عوامل موثر در تشدید یا تضعیف این ارتباط و روند جاری این تعامل عمده ترین مباحثی است که تصریحا و تلویحا از آن سخن رفته است.

Keywords:

دین , فرهنگ , ارتباطات , رسانه , رسانه دینی , دین رسانه ای , سکولاریسم