حسن عینی زیناب - کارشناس ارشد مرکز مطالعات و پژوهش های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه

تحقیق ارزیابی کاربرد روشهای تحقیق علوم اجتماعی برای قضاوت و بهبود راههای اجرای سیاست ها و برنامه های اجتماعی از اولین مراحل تعریف و طرح آنها تا مراحل نهایی توسعه و اجرای آن ها است ارزیابی برنامه های تنظیم خانواده ، شامل بازنگری برنامه و ارزیابی تأثیر است برای ارزیابی تأثیر برنامه های تنظیم خانواده بر باروری ، چندین روش وجود دارد. یکی از روشها مورد استفاده برای اندازه گیری این تأثیر، روش تعداد موالید جلوگیری شده توسط برنامه های تنظیم خانواده در یک سال معین است تحلیل روند، استاندارد کردن، روش CONVERSE ، تحلیل رگرسیونی و نظایر آن روشهایی هستند که برای تخمین باروری بالقوۀ ناخالص و خالص به کار می روند. مهمترین محدودیت روشهای فوق این است که یا از روش های مبتنی بر کل جمعیت و داده های کلان جمعیتی استفاده می کنند یا از روشهای مبتنی بر قبول کنندگان برنامه های تنظیم خانواده و دیگر این که از ویژگیهای آنها برای تخمین تعداد موالید جلوگیری شده بهره می برند. مدل گسترش استفاده از وسایل پیشگیری بارداری که توسط جان بونگارت ارائه شده باروری بالقوه و تعداد موالید جلوگیری شده توسط برنامه های تنظیم خانوادۀ بخش عمومی و خصوصی را با استفاده از داده های کلان جمعیتی و مشخصات قبول کنندگان برنامه، تخمین می زند. در این روش اختلاف بین باروری بالقوه و باروری مشاهده شده به استفاده از وسایل پیشگیری مربوط می گردد. هرچه تفاوت بین باروری بالقوه و باروری مشاهده شده بیشتر باشد تأثیر برنامۀ تنظیم خانواده بر باروری بیشتر است. این مقاله با استفاده از مدل گسترش استفاده از وسایل پیشگیری تأثیر برنامه تنظیم خانواده بر باروری را ارزیابی می کند و از داده های بررسی اطلاعات پایه ای سال 1379 که توسط مرکز آمار ایران و صندوق جمعیت ملل متحد به طور مشترک در شهرستانهای منتخب استانهای بوشهر، گلستان، کردستان، سیستان و بلوچستان و تهران انجام شده استفاده شده است.

تحقیق ارزیابی ، باروری طبیعی، باروری بالقوه خالص و ناخالص، موالید پیشگیری شده، مدل گسترش