حمید عبداللهیان - استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

در این مقاله ابتدا نشان داده خواهد شد که ارزشهای فرهنگی در حوزه نگرش به خانواده و ازدواج در ایران معاصر هم در حال بازتولید و هم در برخی موارد در حال شکل گیری می باشند. توضیح آنکه تبیین مکانیسم های تولید و یا بازتولید این ارزشها بدون مشخص کردن نیروهای فرهنگی - اجتماعی امکان پذیر نیست. پیرو این منطق به تاثیر نیروهای اجتماعی - فرهنگی در بازتولید این ارزشها اشاره خواهد شد و نشان داده شد که در باز تولید ارزشهای مربوط به خانواده و ازدواج میان دو جنس شکافی نگرشی وجود ندارد. همچنین نشان داده خواهد شد که نیروهای اجتماعی براساس ویژگیهای جنسی خویش نسبت به بازتولید ارزشهایی نظیر آزادی انتخاب همسر اقدام نمی کنند. این ارزش یک نوع وحدت نگرشی - جنسی در میان نیروهای اجتماعی - فرهنگی برای بقاء و استمرار خود و در ارتباط با نهاد خانواده و ازدواج ایجاد کرده است. در ادامه بحث دیگری که درباره دسته دیگری از ارزشها اضافه خواهد شد مبنی بر اینکه تولید و بازتولید ارزشهایی نظیر نگرش نسبت به ضرورت تجدید نسل و یا ارزشهایی که تجدید نسل را تضمین می کنند. (نظیر نگرش به ضرورت ازدواج) براساس شکل گیری نیروهای اجتماعی و متاثر از جنس انجام می شود. تولید این ارزشها و یا بازتولید برخی از آنها براساس ضرورتهای شکاف میان ایده آلهای دو جنس صورت می گیرد به این ترتیب با تولید این دسته از ارزشها تغییرات جدیدی به خانواده ایرانی در دهه اخیر معرفی شده است. اما به لحاظ نظری باید اضافه شود که منظور از طرح این آمارها نشان دادن شکل گیری تقابل سنت و ما بعد - مدرنیسم در میان نیروهای اجتماعی ایران است که مبنای شکل گیری آنها در ایران معاصر تفاوتهای جنسیتی است.