منصور شریفی - عضو هیات علمی گروه مردم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار و دانشجوی دک

هدف این پژوهش تلفیق تئوریهای جمعیت شناختی، جامعه شناختی، روانشناسی اجتماعی و جامعه شناسی سازمانها است تا ابعاد ذهنی و عینی انگیزه مهاجرت را در بین اساتید دانشگاه، مورد بررسی قرار دهد الگوی انتخاب شده ترکیبی از چند نظریه می باشد: نظریه جذب و دفع که مهاجرت را با توجه به عدم تعادل اجتماعی - اقتصادی میان مبدأ و مقصد تبیین می کد، اورت لی که با طرح چهارعامل مرتبط با مبدأ مرتبط با مقصد، مرتبط با بین راه و عوامل شخصی به تبیین مهاجرت می پردازد، نظریه انحرافات مرتون که عدم پذیرش هنجارهای مبدأ ، عدم انطباق فرد و محیط فرد ، عدم پذیرش اهداف و ابزار نهاده شده مبدأ و بی هنجاری در مبدأ را به عنوان عوامل دافعه مبدأ در نظر می گیرند تئوری منگالان و شواررولر که معتقدند: اگر فردی احساس کند که امکانات لازم در جهت ارضای محرومیت هایش در خارج از سازمان اجتماعی وجود دارد گرایش بیشتری به مهاجرت خواهد داشت و تئوری کنترل - نظارت که بیان میکند: اگر برخی افراد جامعه نتوانند خود را با شیوه های رفتاری و مقررات حاکم برمحیط که ناشی از نظام ارزشی مسلط است تطبیق دهند انگاه باید تغییر ایجاد نمایند. این تغییر باید درمحیط یا در نظام ارزشی رایج و مسلط صورت پذیرد تغییر در نظام ارزشی و نظام هنجاری ناشی از آن غیر ممکن بوده و از حیطه قدرت افراد خارج است لذا لاجرم افراد باید محیط را تغییر دهند به محیطی بروند که با نظام ارزشی و هنجاری مورد پذیرش آنان سازگاری داشته باشد. بنابراین تئوری مهاجرت، می تواند عکس العملی در مقابل شیوه های کنترل و نظارت اجتماعی تلقی گردد همچنین براساس تئوری رابینز می توان مهاجرت را یک رفتارمناسب برای ارضای نیازی خاص تلقی نمود که باعث تقلیل تنش برای فرد در سازمان می شود مدل نظری پژوهشی با یک پرسشنامه ی 113 سوالی در بهار 1376 آزموده شده است. حجم نمونه مورد مطالعه 81 نفر از اساتید دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران می باشد برای بررسی و تحلیل داده ها و صحت فرضیات و مدل ارائه شده از نظر اندازه گیری و ساختار روابط میان متغیرها، از نرم افزار لیزرل استفاده شده است. نتایج بدست آمده حاکی از تأیید فرضیات مرتبط با دافعه اجتماعی بر اداره سازمان و حمایت سازمان از اعضا و دافعه اقتصادی بر رضایت شغلی و دافعه اجتماعی بر اداره سازمان و حمایت سازمان از اعضا و دافعه اقتصادی بر رضایت شغلی و دافعه سیاسی بر دافعه سازمانی است همچنین فرض ارتباط دافعه سازمانی با بعد عینی مهاجرت نیز تأیید شده است.

مهاجرت نخبگان، متغیرهای دافعه اجتماعی - سیاسی - فرهنگی ، متغیرهای سازمانی (اداره سازمان، حمایت سازمان از اعضا، دافعه سازمانی، رضایت شغلی) آنومی، محرویمت نسبی، نظام ارزشی، کنترل اجتماعی