عطیه ملک آورزمانی - کارشناس ارشد معماری،گروه معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
ژاله صابرنژاد - استادیار، معماری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

یکی از شاخصه های شهر اسلامی که شاید به جرات به توان گفتمهمترین آن ها، مسجد می باشد. مسجد کانون تجلی هویت معنویمسلمانان است، که از صدر اسلام تا کنون به عنوان مهمترین عنصرمعماری اسلامی مورد توجه قرار گرفته است، و نماد کامل معماریاسلامی است. همچنین به عنوان خانه خدا، تجلی گاه توحید و مکانیبرای نیل به وحدت درون و برون در جامعه مسلمین می باشد. به همینسبب طراحی مسجد و القای حس معنوی به آن از حساسیت های ویژه ایبرخوردار است. با این وجود در معماری اغلب مساجد جدید و مدرن،نوعی آشفتگی و پریشانی را در مقیاس کل و جز شاهدیم. این آشفتگیها گاهی تا جایی پیش می رود، که فرم هایی ناآشنا و نامانوس بهعنوان مسجد ساخته می شوند، به طوری که نمی توان به تفاوت آن بایک بنای تجاری و رفاهی و ... پی برد، و مقدس را از نامقدس تشخیصداد. گاهی نیز معماران تنها به کپی برداری از کالبد مساجد گذشتهروی می آورند، بدون آنکه توجهی به چگونگی نحوه تاثیرگذاری هریکاز این عناصر کالبدی بر انسان و جلوه های معنایی و نمادین داشتهباشند. بر همین اساس پژوهش حاضر قصد دارد، با بررسی جایگاه ونقش کهن الگوها در مساجد و چگونگی تاثیر آن ها در ایجاد فضاییقدسی در جهت تامین نیازهای روحی و روانی انسان، معماران را درشناخت و بهره گیری درست از این الگوها در طراحی مساجدی ماندگاردر معماری ایرانی اسلامی یاری رساند.

کهن الگوها، معماری، مساجد ایرانی اسلامی، آرکی تایپ